Shkup, 22 qershor 2025 (MIA) - Ministri i Drejtësisë Igor Fillkov, në intervistë për MIA-n, vitin e parë të mandatit të tij e vlerësoi si luftë të drejtpërdrejtë për rivendosjen e funksionit themelor të Ministrisë – për t 'i shërbyer drejtësisë dhe qytetarëve.

Nëse duam besim – duhet të tregojmë rezultate, shprehet ai dhe thekson se me zgjidhjet e reja po ndërtojnë drejtësi që do të jetë më afër qytetarëve, jo qendrave të fuqisë. Për herë të parë, ne po krijojmë mekanizma të qartë të llogaridhënies, kontrollit dhe transparencës – me kritere më të rrepta për përzgjedhjen dhe avancimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve publikë, por edhe mjete specifike për mbikëqyrjen e punës së tyre.

Reformat thonë se ato do të ndodhin, jo sepse dikush nga jashtë e kërkon atë, por sepse qytetarët e meritojnë atë, duke theksuar se kjo do të thotë fundi i privilegjeve të mbrojtura dhe fillimi i barazisë së vërtetë ligjore. Ne kemi vullnetin politik dhe qëllim të qartë – të japim atë që është rënë dakord dhe është e nevojshme.

Nuk është vetëm harmonizimi me standardet evropiane, por reforma thelbësore ligjore që do të modernizojë politikën penale dhe do t'i japë përgjigje të qartë krimit të organizuar dhe korrupsionit. Përfundimisht, do të ketë dispozita të qarta, të ashpra dhe të zbatueshme kundër korrupsionit, shpërdorimit të detyrës, krimit të organizuar. "Besoj në institucione dhe në kapacitetin tonë për ta realizuar këtë. Reformat nuk janë vetëm formalitet – ato janë pasqyrim i vullnetit tonë politik, përgjegjësisë dhe vizionit për shoqëri të drejtë", thekson Fillkovi në intervistë.

Qëllimi im është i thjeshtë: rivendosja e sistemit të drejtësisë në mesin e qytetarëve. Dhe pikërisht përmes këtyre ligjeve fillojmë – me institucione që janë të përgjegjshme, profesionale dhe jo të ndjeshme ndaj ndikimeve.

Për herë të parë kemi një mjet që  do të jetë zgjidhje më ekonomike për shtetin, dhe më human për të dënuarit dhe  mbrojtje për shoqërinë. Byzylykët elektronikë, thekson Fillkovi, janë alternativë moderne ndaj dënimit me burg. Ky nuk është vetëm hap teknik – është mesazh që sistemi fillon ta shohë dënimin jo vetëm si represion, por si mundësi për risocializim. "Ndryshimi që po bëjmë është i thellë: nga një burg që degradon, në sistem që integron. Nga ndëshkimi për hakmarrje, te ndëshkimi që kthen një person në shoqëri. Këto nuk janë fjalë boshe – ato janë hapa konkretë që tashmë po ndodhin", shprehet Fillkovi.

Në intervistën me ministrin Fillkov, diskutojmë edhe për ndryshimet në Kodin Zgjedhor, kërkesat për ekstradim, burimet në jurisprudencën dhe digjitalizimin... Në vazhdim vijon intervista e plotë me ministrin e Drejtësisë Igor Fillkov.

Ministër Fillkov, ky muaj shënon vitin e parë të mandatit tuaj. Gjyqësori është fusha ku shteti ka pasur më shumë kritika, deri ku janë reformat për të rikthyer besimin e publikut?

- Ky vit i parë ishte një luftë – e drejtpërdrejtë, frontale, me ata që për dekada kapën drejtësinë dhe e kthyen atë në një mjet të elitave. E kam pranuar Ministrinë e

Drejtësisë në një situatë që pa ekzagjerim mund të quhet kolaps institucional . Një institucion i mbyllur pa kontakt me realitetin dhe nevojat reale të qytetarëve. Pothuajse nuk kishte burime financiare – buxheti u zbraz dhe detyrimet mbetën të pambuluara.

Prandaj, detyra ime e parë ishte – të rivendosja funksionin themelor të Ministrisë: t'i shërbej drejtësisë dhe qytetarëve. Por, edhe për të hapur Ministrinë dhe për t'u siguruar që të gjitha proceset në të të jenë transparente dhe llogaridhënëse. Që nga dita e dytë kemi filluar të punojmë, të analizojmë situatën dhe të adresojmë problemet e vjetra me dekada në sistemin e drejtësisë.

Brenda vetëm një viti, ne arritëm të bëjmë diçka që ishte bllokuar për dekada të tëra. Si fillim, iu përgjigjëm kërkesës në rritje të qytetarëve për anulimin e Tarifës Noteriale të rritur dhjetëfish. Anuluam vendimin e mëparshëm të Qeverisë në përgjigje të rritjes së pajustifikuar të tepruar të tarifës të bërë menjëherë para largimit të qeverisë së mëparshme në një mënyrë jashtëzakonisht jotransparente të kontrabandës. Hapëm zyrën e Komisionit për Kompensimin Financiar të Viktimave të veprave të dhunshme penale. Pas 10 viteve të prokurimit, u vunë në përdorim byzylykët elektronikë të mbikëqyrjes; pas 14 vjetësh, mundësuam zbatimin e plotë të sistemit Femida - një sistem audio-vizual për regjistrimin e seancave gjyqësore; pas 8 vjetësh, Oda e Mjekëve Ligjorë u bë funksionale, u regjistrua në Regjistrin Qendror, i cili siguron transparencë, pavarësi dhe profesionalizëm më të madh në procesin e ekspertizës dhe në rrjedhë është aplikimi për dhënien e provimit të pjesës teorike për mjek ligjor.

Ligjet që janë pjesë e kornizës së reformës janë gati ose në fazën përfundimtare të miratimit. Nuk premtoj se do të jetë e lehtë, por shpresoj se do të kemi sukses në rikthimin e besimit të qytetarëve në sistemin e drejtësisë. Reformat do të ndodhin, jo sepse dikush nga jashtë e kërkon, por sepse qytetarët e meritojnë. Këto ligje nuk janë vetëm ndryshime teknike – ato janë një korrigjim thelbësor i një sistemi që është mbyllur për një kohë të gjatë, i ngadaltë dhe shpesh selektiv. Me zgjidhjet e reja, ne po ndërtojmë një gjyqësor që do të jetë më afër qytetarëve, jo qendrave të fuqisë.

Për herë të parë, po krijojmë mekanizma të qartë të llogaridhënies, kontrollit dhe transparencës – parakushte kryesore që qytetarët të fillojnë të besojnë përsëri në sistem. Do të ketë afate më të qarta, kritere më të rrepta për përzgjedhjen dhe avancimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve publikë, por edhe mjete specifike për mbikëqyrjen e punës së tyre. Kjo nënkupton fundin e privilegjeve të mbrojtura dhe fillimin e barazisë së vërtetë ligjore. Nëse duam besim - duhet të tregojmë rezultate. Këto ligje janë pikërisht kjo: mesazh se drejtësia nuk do të jetë vetëm një parim në letër, por mbrojtje e vërtetë, e përditshme për çdo qytetar.

Qeveria kohët e fundit vendosi të formojë Këshill për të monitoruar reformat gjyqësore. Ju jeni kryetar, cillët janë anëtar dhe cili është funksioni i tij?

- Këshilli për Monitorimin e Reformave Gjyqësore tashmë është formuar. Roli i tij kryesor është të sigurojë monitorim sistematik dhe objektiv të zbatimit të dokumenteve kryesore të reformës – Strategjia e Sektorit të Zhvillimit për Gjyqësorin 2024-2028, Plani i saj i Veprimit, si dhe masat e Agjendës së Reformës 2024-2027 në fushën e vlerave themelore dhe sundimit të ligjit.

Krijimi i një Këshilli të vetëm dhe të koordinuar parandalon krijimin e organeve paralele me kompetenca dhe përbërje të mbivendosur, duke shmangur kështu kostot dhe mospërputhjet e panevojshme në raporte. Këshilli do të japë pasqyrë realiste të ecurisë së reformave, do të mundësojë identifikimin në kohë të sfidave dhe do të kontribuojë në një proces të harmonizuar, të vazhdueshëm dhe efektiv reformues.

Përbërja e saj përfshin përfaqësues nga institucionet kryesore – veçanërisht gjyqësori – si dhe ekspertë me përvojë, njohuritë dhe përvoja e të cilëve janë thelbësore për krijimin dhe monitorimin e reformave që do ta çojnë vendin përpara.

Si jeni të kënaqur me ritmin e zbatimit të agjendës së reformave në kuadër të procesit të zbatimit të Planit të rritjes së Ballkanit Perëndimor? A do të arrihet me ligjet që do të miratohen deri në fund të këtij muaji? (Ligji për Këshillin Gjyqësor) Cilat reforma mbeten për t 'u bërë deri në fund të vitit? (Kodi i ri penal)?

- Dinamika e zbatimit të reformave është intensive, e fokusuar dhe në përputhje të plotë me angazhimet që kemi marrë në kuadër të Planit të Rritjes së Ballkanit Perëndimor. Jemi të vetëdijshëm se ky nuk është vetëm proces teknik, por edhe moment strategjik për vendin. Këto reforma nënkuptojnë përfitime konkrete për qytetarët – sundimin e së drejtës, drejtësi më efikase dhe të drejtë dhe institucione më të forta. Ne kemi vullnetin politik dhe qëllim të qartë – të japim atë që është rënë dakord dhe është e nevojshme. Ne ndjekim afatet në mënyrë të disiplinuar. Nga 8 ligjet e Agjendës së Reformës me afat deri në qershor 2025, 5 janë dërguar në Qeveri, dhe pjesa tjetër janë në fazën përfundimtare.

Ligji për Këshillin Gjyqësor është në fazat përfundimtare dhe pres që të miratohet deri në fund të muajit, siç është paraparë. Ky është një hap kyç për të forcuar pavarësinë dhe transparencën në gjyqësor. Deri në fund të vitit na pret një detyrë tjetër e rëndësishme – miratimi i Kodit të ri Penal. Nuk është vetëm harmonizimi me standardet evropiane, por reforma thelbësore ligjore që do të modernizojë politikën penale dhe do t'i japë përgjigje të qartë krimit të organizuar dhe korrupsionit. Përfundimisht, do të ketë dispozita të qarta, të ashpra dhe të zbatueshme kundër korrupsionit, shpërdorimit të detyrës, krimit të organizuar. "Besoj në institucione dhe në kapacitetin tonë për ta realizuar këtë. Reformat nuk janë vetëm formalitet – ato janë pasqyrim i vullnetit tonë politik, përgjegjësisë dhe vizionit për shoqëri të drejtë.

Javën e kaluar, ju patët një takim online me Komisionin e Venecias për Ligjin për Këshillin Gjyqësor. Cilat janë mendimet e tyre? Cilat janë ndryshimet kryesore të parashikuara në propozim-ligjin e ri për Prokurorinë Publike dhe si do t'u përgjigjen rekomandimeve të Misionit vlerësues?

- Po, kemi marrë mendimin e Komisionit të Venecias për Propozim-ligjit për Këshillin Gjyqësor. Është një dokument konstruktiv dhe i përmbajtur që përmban udhëzime dhe rekomandime të qarta, veçanërisht për pjesët në të cilat ne si Ministri kemi vënë një fokus serioz. Këto vërejtje tashmë janë shqyrtuar. Për ne është veçanërisht e rëndësishme që Komisioni të njohë procesin transparent dhe gjithëpërfshirës në përgatitjen e ligjit – përmes debateve publike, konsultimeve të ekspertëve dhe përfshirjes së të gjithë aktorëve kryesorë. Është konfirmim se po shkojmë në drejtimin e duhur dhe se reformat tona janë në përputhje me standardet evropiane. Kjo qasje kontribuon drejtpërdrejt në forcimin e besimit në procesin legjislativ dhe në gjyqësorin në tërësi.

Kur flasim për besimin në gjyqësor, duhet të fillojë me institucionet që drejtojnë sistemin – Këshillin Gjyqësor dhe Prokurorinë Publike. Prandaj u larguam prej andej.

Këshilli, deri më tani i konceptuar si garant i pavarësisë, ishte shumë shpesh i shurdhër ndaj skandaleve dhe heshti kur duhej të vepronte. Tani kjo po ndryshon. Ne prezantojmë kritere të rrepta të përzgjedhjes dhe zgjidhjes, një angazhim ndaj transparencës, kontrolleve të integritetit dhe, më e rëndësishmja, mekanizmave të llogaridhënies personale. Nuk ka më “nuk e dija”, nuk ka më “nuk kisha kompetenca”. Për çdo vendim do të ketë emër dhe mbiemër. Për herë të parë do të ketë një vlerësim objektiv të punës së tyre, transparencë në mekanizmat e vendimmarrjes dhe llogaridhënies të vetë anëtarëve të Këshillit. Kjo është një pikë kyçe që vuri në dukje edhe Misioni i Vlerësimit të BE-së – dhe ne tani po i përgjigjemi drejtpërdrejt këtij rekomandimi.

Sa i përket prokurorisë – ne po bëjmë një hap kyç atje. Prokuroria Publike nuk do të jetë më një “kuti e mbyllur” pas së cilës fshihen vendime pa sqarim. Ligji i ri do të sigurojë llogaridhënie, shqyrtim të shtuar publik dhe një ekuilibër midis hierarkisë dhe lirisë profesionale. Ne nuk duam prokurori që kalkulon, por që vepron. Po prezantojmë një sistem për vlerësimin e rregullt dhe objektiv të prokurorëve, si dhe një linjë të qartë përgjegjësie. Dhe në këtë ligj, ne kemi përfshirë me kujdes pothuajse të gjitha vërejtjet kryesore nga Misioni i vlerësimit.

Qëllimi im është i thjeshtë: rivendosja e sistemit të drejtësisë në mesin e qytetarëve. Dhe pikërisht përmes këtyre ligjeve fillojmë – me institucione që janë të përgjegjshme, profesionale dhe jo të ndjeshme ndaj ndikimeve.

Kushtetuesja vitin e kaluar shfuqizoi dy dispozita të Ligjit për Marrëdhëniet obligative, me çka zbatimi sërish nuk vjetëron. A mendohet për opsionin për të kapërcyer atë vendim, dhe për të miratuar një vendim të ri ligjor me afate të vjetërsimit në mënyrë që ai të mos jetë një herë debitor, përgjithmonë debitor?

- Për ta kuptuar më mirë këtë proces, duhet të sqarojmë disa gjëra themelore. Askush nuk duhet të mbetet në borxh ose të gjendet nën ekzekutim të detyruar pa asnjë arsye. Baza e një shteti të së drejtës është respektimi i detyrimeve financiare dhe rregullsia e qytetarëve. Të gjithë ata që kanë një vendim gjyqësor ose noterial të formës së prerë janë të detyruar të përmbushin detyrimet e tyre brenda afatit, gjë që përjashton edhe mundësinë e ekzekutimit. Megjithatë, duhet të kemi vetëdije të qartë se mbrojtja e tepruar e debitorëve nuk çon në zhvillimin e shoqërisë apo ekonomisë. Pas çdo debitori qëndron një kreditor që pret të ushtrojë të drejtat e tij, të garantuara me vendim gjykate. Publiku u hutua dhe manipulua nga ndryshimet e shpejta ligjore të këtyre ligjeve, të cilat në vitin 2024 u shfuqizuan nga Gjykata Kushtetuese.

Ministria e Drejtësisë monitoron nga afër dhe vazhdimisht këtë proces dhe çdo ndërhyrje ligjore në të ardhmen do të bazohet në analiza profesionale dhe vlerësime të sakta, me qëllimin e vetëm për të siguruar që drejtësia dhe përgjegjësia të jenë në anën e qytetarëve dhe shtetit.

Në brifingun e javës së kaluar, ju thatë se Kodi i ri zgjedhor është në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR. Cili është ndryshimi me ndryshimet që janë tashmë në procedurën parlamentare? Çfarë parashikojnë ato? Si rregullohet çështja me kandidatët e pavarur?

- Vendimi i Gjykatës Kushtetuese për shfuqizimin e neneve 17 dhe 18 të ndryshimeve në Kodin Zgjedhor që u miratuan në mars të vitit 2024 duhet të respektohet dhe është në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR. Shërbimet profesionale të Ministrisë së Drejtësisë përgatitën Ndryshimet në Kodin Zgjedhor në të cilat u zbatuan rekomandimet e ODIHR-it dhe propozimi iu dorëzua ODIHR-it për mendim.

Megjithatë, duhet të kihet parasysh se legjislacioni zgjedhor kërkon një konsensus të gjerë politik dhe do të kërkojë një qasje konstruktive dhe mbështetje nga faktorët kryesorë politikë në vend, diçka që për fat të keq në ciklet e mëparshme zgjedhore ka rezultuar në mospërputhje midis draft versionit të ligjit të përgatitur me mbështetjen e ODIHR dhe kodit të miratuar nga Kuvendi.

Në të kaluarën, ishte neni 15 në Ligjin për Procedurën Penale që kërkonte që gjykata të vërtetonte të vërtetën, pavarësisht argumenteve të ofruara nga PP dhe mbrojtja. Ai nen u shfuqizua, kështu që tani gjykata i ka duart e lidhura në këtë drejtim dhe gjithçka varet nga prokuroria dhe mbrojtja. A keni konsideruar ndoshta ndryshime në LPP dhe në atë kuadër rivendosjen e ish nenit 15, fshirja e të cilit ka distancuar procedurën penale maqedonase nga e drejta kontinentale evropiane?

LPP është një ligj kompleks dhe duhet të shihet si koncept në tërësi. Në përputhje me parimin e objektivitetit, gjykata dhe organet shtetërore janë të detyruara të shqyrtojnë dhe përcaktojnë me kujdes të barabartë si faktet që akuzojnë të pandehurin ashtu edhe ato që i sjellin dobi atij.

Gjykata vendos në bazë të fakteve dhe provave të paraqitura në seancën kryesore. A është kjo e vërtetë, askush nuk mund të pretendojë, sepse në jurisprudencë ka shumë raste kur për shkak të fakteve të reja dhe provave të reja procedura penale përsëritet dhe jepet një vendim tjetër. A është kjo një e vërtetë e re? Jo. Vetëm me fakte dhe prova të reja vendimi është më afër asaj që ka ndodhur me të vërtetë. 

Në LPP, theksohet veçanërisht drejtësia procedurale dhe ndarja e funksioneve procedurale: prokurori publik të ndjekë penalisht (mbledh prova dhe ngre akuza), mbrojtja të bëjë kundërargumente nëse vendoset teza e mbrojtjes aktive, dhe gjykata, e cila duhet të jetë një arbitër i pavarur që vendos. Në LPP, gjykata gjithashtu ka të drejtë të urdhërojë super-ekzaminimin për të përcaktuar saktë (mos)vërtetësinë dhe (mos)ekzistencën e fakteve të caktuara. E gjithë kjo i lejon gjykatës të marrë një vendim që pasqyron situatën e provuar faktike.   

Si e vlerësoni procesin aktual të ekstradimit në Maqedoninë e Veriut? A ka nevojë për reforma në këtë fushë? Cilat janë sfidat kryesore me të cilat përballet Ministria e Drejtësisë gjatë kryerjes së procedurave të ekstradimit për personat e kërkuar? Sa raste të kërkesave për ekstradim janë aktualisht në pritje dhe nga cilat vende vijnë më shpesh këto kërkesa?

- Ekstradimet janë pjesë e ndjeshme, por thelbësore e drejtësisë ndërkombëtare. Procedimet zhvillohen në përputhje me Ligjin për Bashkëpunimin Ndërkombëtar në Çështjet Penale, marrëveshjet dypalëshe që rregullojnë çështjen e ekstradimit, si dhe konventat ndërkombëtare shumëpalëshe, më të zakonshmet që zbatohen në praktikë janë Konventa Evropiane për Ekstradimin me protokolle shtesë. Ligji për Bashkëpunimin Ndërkombëtar në Çështjet Penale është një ligj relativisht i ri që në zbatim praktik në këto pak vite nuk tregoi asnjë mangësi sa i përket procedurave të ekstradimit.

Sfida më e madhe në këtë fushë është nevoja për të krijuar reciprocitet me vendet që nuk janë nënshkruese të konventave ndërkombëtare shumëpalëshe në fuqi në fushën e ekstradimit, duke qenë se është një nga llojet më të rëndësishme të bashkëpunimit ndërkombëtar bazuar në solidaritetin ndërkombëtar dhe bashkëpunimin në parandalimin e krimit, sepse parandalon autorët e krimeve me ikje në vend tjetër për të shmangur gjykimin, domethënë ekzekutimin e dënimit përfundimtar.

Sa i përket numrit të rasteve, vetëm në vitin 2025, Ministria e Drejtësisë trajtoi 243 raste ekstradimi, 39 prej të cilave ishin me kërkesë të një shteti të huaj, dhe 204 raste ishin me kërkesë të organeve kompetente jashtë vendit. Republika e Maqedonisë së Veriut ka bërë më së shumti kërkesa për ekstradim në Republikën Federale të Gjermanisë.

Afati dhe efikasiteti i gjykatave varet kryesisht nga burimet – financat dhe stafi. Ministri i Drejtësisë është anëtar i Këshillit të Buxhetit Gjyqësor sipas funksionit, çfarë po bëni për të përmirësuar kushtet e punës së gjykatave? Mungesa e shërbimit gjyqësor dhe personelit në gjykata? Problem me pagat e ulëta dhe protesta e administratës gjyqësore?

- Ministria e Drejtësisë është në dijeni të sfidave me të cilat përballen gjykatat, veçanërisht në drejtim të mungesës së stafit profesional, pagave të ulëta dhe kushteve të punës në administratën gjyqësore. Me qëllim përmirësimin e sistemit gjyqësor dhe forcimin e efikasitetit dhe pavarësisë së tij, ne kemi përgatitur disa zgjidhje kryesore ligjore që tashmë janë dorëzuar në procedurë qeveritare.

Këto janë propozim-ligjet: Propozim-ligji për Shërbimin Gjyqësor – i cili rregullon statusin, të drejtat, detyrimet dhe nxitjen e administratës gjyqësore, me theks të veçantë në rritjen e efikasitetit dhe profesionalizmit; Propozim-ligji për pagat e prokurorëve publikë – për përmirësimin e statusit material të prokurorëve publikë dhe sigurimin e motivimit për stafin profesional dhe të pavarur; Propozim-ligji për pagat e gjyqtarëve – i cili parashikon përmirësimin e sistemit të përzgjedhjes, vlerësimit dhe pagave të gjyqtarëve, me qëllim të forcimit të pavarësisë dhe llogaridhënies së tyre; Propozim-ligji për pagat e anëtarëve të Këshillit Gjyqësor dhe Propozim-ligji për anëtarët e Këshillit të prokurorëve publikë – të cilat parashikojnë sistematizimin dhe rregullimin e shpërblimit dhe statusit të këtyre organeve, të rëndësishme për vetë-rregullimin dhe mbikëqyrjen në sistemin gjyqësor.

Ministria e Drejtësisë drejton një proces gjithëpërfshirës dhe bashkëpunon në mënyrë aktive me institucionet përkatëse, si dhe me sindikatat, me qëllim gjetjen e zgjidhjeve të qëndrueshme për problemet me të cilat përballet administrata gjyqësore dhe stafi gjyqësor.

Sa larg është procesi i digjitalizimit të gjyqësorit? Sa para u ndanë vitin e kaluar vetëm për digjitalizimin dhe sa planifikoni të shpenzoni vitin e ardhshëm? Sa jeni të kënaqur me punën e Këshillit të TIK-ut në gjyqësor?

- Këshilli i TIK është kyç në transformimin digjital të sistemit të drejtësisë dhe jam i kënaqur me punën e tij. Nuk është vetëm trup këshillues, por edhe ekspert dhe koordinues, i cili mundëson bashkëpunim efektiv dhe praktik midis institucioneve. Këtë vit, përbërja e saj forcohet nga ekspertë të IT-së dhe ligjorë me përvojë, duke rezultuar në zgjidhje më të shpejta dhe më efikase. Kemi rezultate konkrete – sistemi AKMIS është plotësisht funksional në Gjykatën e Lartë, institucionet shkëmbejnë me sukses të dhëna përmes platformës ndërvepruese dhe Portali kombëtar tashmë ofron disa certifikata elektronike.

Gjykatat dhe prokurorët tashmë po përdorin shërbimet digjitale të Ministrisë së Brendshme – nga qasja në të dhënat e adresave, shtetësia, deri te të dhënat e automjeteve. Në të njëjtën kohë, Ministria e Brendshme ka qasje në evidencën ndëshkuese dhe penale dhe të dhëna të tjera përkatëse të mbajtura nga gjykatat. Portali kombëtar i e-shërbimeve www.uslugi.gov.mk tashmë ofron akses në disa certifikata elektronike, dhe ne po punojmë për të zgjeruar fushën e veprimit me të reja, siç është certifikata e mungesës së aftësisë afariste. Digjitalizimi duhet të mbetet prioritet – si investim në drejtësi efikase dhe të arritshme.

Kohët e fundit keni vënë në punë byzylykët elektronikë. Cilat janë përvojat fillestare? Sa larg është Ligji i ri i probacionit? A janë planifikuar ndryshime të tjera legjislative për të zvogëluar mbipopullimin e burgjeve? Përveç mbipopullimit, problem janë edhe kushtet në institucionet ndëshkuese përmirësuese. Çfarë bëhet për t'i përmirësuar ato? Çfarë ndodhë me mungesën e policisë së burgjeve?

- Ministria e Drejtësisë - Drejtoria  për Ekzekutimin e Sanksioneve zhvilloi një aktivitet më 19 maj të vitit 2025 për promovimin e sistemit të mbikëqyrjes elektronike. Menjëherë pas promovimit në detyrë, të gjitha gjykatat themelore dhe të apelit, Gjykata e Lartë, Këshilli Gjyqësor dhe Akademia për gjykatës dhe prokurorë publikë u njoftuan se sistemi është përmirësuar dhe është funksional dhe se presim vendimet e para gjyqësore ku pajisjet do të kenë aplikimin e tyre së shpejti. Deri më sot, ne nuk kemi marrë ende vendim nga gjykata për arrest shtëpiak (ose zëvendësimin e një dënimi me burg me arrest shtëpiak) ose me shkarkim me kusht me mbikëqyrje elektronike. Me zbatimin e mbikëqyrjes elektronike (hallkave) pritet të zvogëlojë mbipopullimin në institucionet ndëshkuese-përmirësuese.

Grupi i punës i ngarkuar për hartimin e një Ligji të ri për probacionin ka përgatitur version përfundimtar të ligjit, dhe së shpejti ai do të vendoset në ENER.

Byzylykët elektronikë janë alternativë moderne ndaj burgimit. Për herë të parë kemi një mjet që  do të jetë zgjidhje më ekonomike për shtetin, dhe më human për të dënuarit dhe  mbrojtje për shoqërinë. Ky nuk është vetëm hap teknik – është mesazh që sistemi fillon ta shohë dënimin jo vetëm si represion, por si mundësi për risocializim.

Ne e dimë se  disa nga institucionet  janë të mbipopulluara dhe  se kushtet në disa institucione janë  larg standardeve evropiane dhe se problemet janë grumbulluar për vite me radhë pa u zgjidhur. Kjo është arsyeja pse ne po investojmë  gjithashtu në rinovimin,  si dhe në ndërtimin e objekteve të reja dhe në atë drejtim  do të fillojë ndërtimi  i fazës së dytë të burgut të Idrizovës, gjë që do të përmirësojë ndjeshëm kushtet në burgun më të madh në Maqedoni.

Ne gjithashtu  investojmë në burimin  më të rëndësishëm – njerëzit. Mungesa e një policie burgu nuk është vetëm çështje numrash, por sigurie, dinjiteti dhe funksionaliteti. Tashmë janë siguruar punësime të reja të punonjësve të burgjeve në burgjet,  me kritere të qarta. Po punojmë gjithashtu për të përmirësuar trajnimin, mbështetjen psikologjike dhe kushtet e sigurisë për punonjësit.

Ndryshimi që po bëjmë është i thellë: nga një burg që degradon, në sistem që integron. Nga ndëshkimi për hakmarrje, te ndëshkimi që kthen një person në shoqëri. Këto nuk janë fjalë boshe – ato janë hapa konkretë që tashmë po ndodhin.

Gazetar: Aleksandar Atanasov

Foto: Darko Popov