Bruksel, 18 mars 2025 (MIA) - Maqedonia e Veriut vazhdon të demonstrojë përkushtim për integrimin në BE dhe përafrim me politikat e saj, prandaj Parlamenti Evropian bën thirrje për përparim të shpejtë në negociatat e anëtarësimit, por në të njëjtën kohë thekson rëndësinë e miratimit të amendamenteve kushtetuese për të cilat është rënë dakord, citohet në projekt-raportin e raportuesit të Komitetit të Punëve të Jashtme të PE-së (AFEP), Tomas Vajc, në të cilin pati qasje MIA.

“(Parlamenti Evropian) inkurajon të gjitha partitë politike në Maqedoninë e Veriut që të angazhohen në një dialog konstruktiv për të arritur konsensusin e nevojshëm për këto amendamente, të cilat do të forconin karakterin multietnik të vendit dhe do të përshpejtonin përparimin e tij drejt anëtarësimit në BE”, citohet në tekstin e draft raportit, i cili do t'u prezantohet sot anëtarëve të Komisionit.

Eurodeputetët kanë të drejtë të bëjnë ndryshime në tekstin e propozuar të këtij raporti, kështu që versioni përfundimtar i tij, i cili duhet të miratohet në maj, mund të pësojë disa ndryshime.

Raporti rithekson mbështetjen e plotë të PE-së për ambicien e Maqedonisë së Veriut për t'u anëtarësuar në BE dhe rikujton nevojën për të ruajtur momentin dhe besueshmërinë e procesit të integrimit evropian.

“Ne e mirëpresim instrumentin e ri për Reformën dhe Rritjen e Ballkanit Perëndimor, i cili do të ofrojë 750 milionë euro grante dhe kredi për Maqedoninë e Veriut, si dhe stabilitetin e vazhdueshëm të marrëdhënieve ndëretnike dhe zbatimin e Marrëveshjes Kornizë të Ohrit”, shtohet në dokument.

Në projekt-raport i bëhet thirrje vendit të intensifikojë përpjekjet për të forcuar sundimin e ligjit dhe pavarësinë e gjyqësorit, për të luftuar korrupsionin, për të reformuar administratën publike dhe për të përmirësuar transparencën rreth pronësisë së medias.

Në këtë projekt-dokument citohet se institucionet demokratike të vendit po funksionojnë "në mënyrë të kënaqshme", por se polarizimi politik mbetet një pengesë për reformat e nevojshme.

Dokumenti përshëndet miratimin e Rregullores së re të Kuvendit, ndërsa për Kodin Zgjedhor thekson se nevojitet “reformë gjithëpërfshirëse zgjedhore” dhe kërkon zbatimin e rekomandimeve të jashtëzakonshme të bëra nga ODIHR dhe Komisioni i Venecias.

PE bën thirrje për përmirësimin e rregullimit të financimit të partive politike dhe fushatave, duke përfshirë masa për rritjen e transparencës, për modernizimin e vazhdueshëm të administratës publike bazuar në meritokraci, adresimin e sfidave sistematike të politizimit dhe forcimin e proceseve transparente të rekrutimit, si dhe për hapa të mëtejshëm për të siguruar llogaridhënien sistematike të institucioneve publike përmes konsultimeve kuptimplote dhe publike me palët e interesuara.

“I bëjmë thirrje autoriteteve të Maqedonisë së Veriut që të distancohen nga shkarkimet dhe emërimet jotransparente të politizuara në pozita në organe dhe agjenci të pavarura, si dhe të sigurojnë që organizatat të financohen në mënyrë adekuate dhe që vendimet dhe rekomandimet të zbatohen në mënyrë konsistente”, shtohet në Projekt-raport.

Dokumenti rikujton nevojën për të reformuar kuadrin ligjor që rregullon median online dhe ofline, me synimin e dakordimit të tij të plotë me Ligjin Evropian për Lirinë e Medias dhe përsërit kërkesat e KE-së për "një reformë gjithëpërfshirëse të rregullave për financimin shtetëror dhe reklamimin e partive politike në media".

Draft raporti bën thirrje për përmirësimin e pavarësisë editoriale dhe financiare, paanshmërinë dhe profesionalizmin e transmetuesve të shërbimit publik dhe rregullatorëve të medias dhe shpreh shqetësimin për "kërcënimet dhe sulmet e vazhdueshme ndaj gazetarëve".

“Ne mirëpresim emërimin e një prokurori përgjegjës për sulmet ndaj gazetarëve dhe krijimin e mekanizmave për raportimin e bullizmit kibernetik, citohet në tekst, dhe bën thirrje për forcimin e masave për të mbështetur gazetarinë investigative dhe edukimin mediatik për të luftuar gjuhën e urrejtjes, dezinformimin dhe ndërhyrjen e huaj.

PE gjithashtu e përgëzon shoqërinë konstruktive civile në vend, e cila luan një rol kyç dhe pozitiv në procesin e reformës dhe vë në dukje se ekziston një mjedis i favorshëm për funksionimin e organizatave të shoqërisë civile, por gjithashtu thekson se kornizat ligjore dhe financiare duhet të zbatohen për të siguruar mekanizma transparentë për financimin publik.

Në Projekt-raportin, i cili u shqyrtua nga MIA, shprehet shqetësim për “mungesën e progresit në barazinë gjinore dhe rritjen e lëvizjeve kundërgjinore”, kështu që u bëhet thirrje autoriteteve të vendit që të përmirësojnë qasjen në shërbime për viktimat e dhunës me bazë gjinore.

“Marrëdhëniet ndëretnike mbeten të qëndrueshme dhe Marrëveshja Kornizë e Ohrit vazhdon të zbatohet. Nevojitet financim adekuat dhe ekipimi me personel adekuat për institucionet që mbrojnë të drejtat e komuniteteve joshumicë. Personat me aftësi të kufizuara vazhdojnë të përballen me barriera të konsiderueshme, pasi legjislacioni i vendit nuk është ende në përputhje me Konventën e KB-së për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara”, citohet në këtë draft dokumenti.

Teksti i propozuar mirëpret vendimin e parë të gjykatës për gjuhën e urrejtjes kundër komunitetit LGBTIQ, por gjithashtu bën thirrje për ndjekjen sistematike të të gjitha rasteve të gjuhës së urrejtjes, krimeve të urrejtjes dhe frikësimit. Në të njëjtën kohë, vendit i kërkohet të forcojë menaxhimin e migracionit, të përmirësojë përafrimin me ligjin e BE-së dhe të adresojë sfidat e vazhdueshme në trajtimin e migracionit të rregullt dhe të parregullt.

“Vërehet me shqetësim serioz se rekordi i vendit në luftën kundër korrupsionit është përkeqësuar, veçanërisht për shkak të ndryshimeve në Kodin Penal që kanë dobësuar kuadrin ligjor, duke rezultuar në ndërprerjen e shumë çështjeve në vazhdim, dhe se niveli i perceptuar i besimit tek gjyqësori mbetet shumë i ulët, duke kërkuar forcimin e transparencës dhe funksionimin efektiv të autoriteteve gjyqësore. Vërehet me shqetësim mungesa e progresit në parandalimin dhe luftimin e korrupsionit, si dhe fakti që hetimet financiare mbeten të dobëta dhe kërkon forcimin e kapaciteteve operacionale dhe bashkëpunimin e strukturave përgjegjëse për luftimin e krimit të organizuar dhe atij financiar”, citohet në projekt raport.

Gjithashtu apelohet për forcimin e pavarësisë së organeve të sigurisë dhe inteligjencës përmes kornizave të duhura rregullatore, si dhe përpjekje të mëtejshme për të ndërtuar rezistencë ndaj ndërhyrjeve të huaja dhe manipulimit të informacionit.

Seksioni kushtuar reformave socio-ekonomike rekomandon që vendi të vazhdojë të ndjekë hapat për të përmirësuar klimën dhe infrastrukturën e biznesit, për të forcuar arsimin dhe infrastrukturën digjitale dhe për të përmirësuar sistemet e mbrojtjes sociale.

"Ne inkurajojmë Maqedoninë e Veriut të avancojë transformimin e saj digjital dhe theksojmë nevojën për të trajtuar ikjen e trurit, largimin e inteligjencës, veçanërisht të profesionistëve mjekësorë dhe të rinjve", rekomandon PE-ja në projekt dokumentin.

Projekt-raporti rikujton më tej nevojën për përpjekje shtesë për të përmbushur objektivat e efiçencës së energjisë, zhvillimin e burimeve të rinovueshme të energjisë, sigurinë e furnizimit me energji dhe reduktimin e emetimeve të gazrave të qelqtë dhe u bën thirrje autoriteteve të përafrojnë legjislacionin mjedisor dhe ndryshimet klimatike të vendit me ligjin e BE-së dhe të sigurojnë zbatimin e tij.

“PE-ja thekson nevojën urgjente për të përmirësuar cilësinë e ajrit, u kërkon fuqimisht autoriteteve të forcojnë masat për biodiversitetin, mbrojtjen e ujit, ajrit dhe klimës dhe menaxhimin rajonal të mbetjeve. Ai u bën thirrje autoriteteve të vendit të shtojnë përpjekjet për të përmirësuar infrastrukturën e transportit dhe energjisë dhe lidhjen rajonale dhe të zgjidhin vonesat e vazhdueshme në zhvillimin e infrastrukturës kritike”, shtohet në tekst.

Draft-raporti mirëpret kontributin e vendit në bashkëpunimin dhe stabilitetin rajonal përmes angazhimit të tij në nismat rajonale, angazhimin e tij të vazhdueshëm për sigurinë euroatlantike dhe përafrimin me politikën e jashtme, të sigurisë dhe të mbrojtjes të BE-së, si dhe pajtueshmërinë e tij të plotë me sanksionet e lidhura me Rusinë.

“PE-ja vlerëson angazhimin e vendit për të nxitur marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë dhe rolin e tij si model për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve dypalëshe përmes dialogut dhe mirëkuptimit të ndërsjellë dhe në këtë drejtim rikujton se marrëveshjet dypalëshe duhet të zbatohen me rezultate të dukshme dhe me vullnet të mirë nga të gjitha palët, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë dhe Marrëveshjen e Miqësisë dhe Fqinjësisë së mirë dhe Bashkëpunimit me Bullgarinë. PE-ja bën thirrje për përkushtim të vazhdueshëm për dialog dhe bashkëpunim me vendet fqinje për të nxitur besimin e ndërsjellë”, citohet në projekt-raportin, në të cilin MIA pati qasje.

Foto: arkivi i MIA-s