Athinë, 4 tetor 2025 (MIA)

Sanja RISTOVSKA – korrespondente e MIA-s nga Greqia

"Shfaqja në Operën Kombëtare të Maqedonisë së Veriut është nder dhe kënaqësi e madhe për mua dhe mundësi për t'ju njoftuar si popull," tha interpretuesja dhe artistja greke Kleoniki Demiri, e cila gjithashtu përfshin vendin tonë në shfaqjet e saj jashtë vendit, në intervistë për MIA-n dhe tashmë po përgatitet për koncertin e tretë në Shkup të mërkurën, 8 tetor, me rastin e 100 vjetorit të lindjes së Mikis Teodorakis, që do të mbahet gjithashtu në Operën dhe baletin.

Kleoniki Demiri është artiste dhe interpretuese, e cila përveç magjepsjes me zërin e saj, me një shprehje unike muzikore kombinon ndikimet tradicionale dhe mesdhetare me zhanrin grek “entehno”, respektivisht kombinimin e muzikës artistike dhe asaj të sofistikuar.

Demiri performoi në Shkup në fund të marsit në koncertin e organizuar nga Ambasada Greke, ndërsa të mërkurën e ardhshme ajo kthehet në vendin tonë për koncert kushtuar njërit prej kompozitorëve më të mëdhenj të shekullit të 20-të, siç e quan ajo vetë “Miki Teodorakisi botëror”, i cili gjithashtu pati ndikim të madh në stilin dhe karrierën e saj muzikore.

Në bisedë me korrespondentin e MIA-s nga Athina, interpretuesi grek përcjell përshtypjet e koncertit gjashtë muaj më parë, flet për stresin dhe agoninë para daljes në skenë dhe pritjen e përzemërt dhe pozitive nga publiku maqedonas, thotë se ndjenjat e njëjtat ekzistojnë edhe tani, thekson se muzika nuk ka kufij dhe i afron kombet, dhe i përgjigjet pozitivisht me buzëqeshje pyetjes nëse është e hapur për bashkëpunim me artistë nga vendi ynë.

Ajo flet për skenën muzikore greke dhe popullaritetin e muzikës greke jashtë vendit, për përvojën e saj para publikut nga vende të ndryshme, për komunikimin dhe ndërveprimin me të pranishmit.

Paralelisht, përmes intervistës për MIA-n, pak para koncertit, dërgon mesazhin që Mikis Teodorakis e dërgonte anembanë botës: paqe, miqësi, dashuri dhe drejtësi sociale.

Publiku në Shkup ju prezantoi në mars, përmes koncertit që shënonte përvjetorin e festës kombëtare të Greqisë, e ju ktheheni përsëri me koncert të ri, këtë herë kushtuar të madhit Teodorakis. Por para se të flasim për përshtypjet e koncertit dhe pritshmëritë e koncertit tjetër, le t'ju njoftojmë më mirë: kush është Kleoniki Demiri?

- Kam filluar me muzikë në qytetin tim në Larisa, kur isha 10-11 vjeç. Çfarëdo që të përpiqesha të bëja, çfarëdo rruge të hapja, muzika ishte gjithmonë aty. Në një moment, kuptova se nuk kishte mundësi tjetër. E dija që në moshë të re se zëri im kishte potencial, por nuk e dija se sa larg mund të shkoja dhe çfarë mund të arrija. Kam studiuar për këndim klasik. Erdha në Athinë në vitin 2000, si anëtar i korit ERT. Kam vazhduar studimet këtu.

Pse pikërisht të kënduarit klasik? Çfarë është ajo që Ju tërhoqi?

- Kam studiuar edhe piano klasike, luaj piano. Dhe më bëri shumë përshtypje opera, interpretuesit që i kam dëgjuar në Larisa në shfaqjet e tyre në qytet. Larisa ka një raditë të madhe me konservatorin komunal, me koret. Kjo ishte e gjitha pjesë e jetës sonë. Nga ndikimi i qytetit tim, isha shumë afër muzikës dhe këngës. Muzika dhe kënga sikur vinin vetëm, sikur më kërkonin. Në fillim thashë se do të bëhesha profesoreshë muzike, pastaj do të studioja piano, pastaj mendova për diçka tjetër, por këndimi ishte gjithmonë aty. Erdha në Athinë, dhashë provimet për korin në televizionin shtetëror ERT, ku jam anëtar që nga viti 2000. Shkollë e madhe, gëzim i madh për atë që mësova atje, frymëzim i madh.

Më pas, paralelisht me korin në vitet 2012-2013, fillova dalëngadalë me performancat personale që organizova vetë. Në jetë, ndonjëherë është e nevojshme që të të ndodhë diçka "e keqe", në mënyrë që të vijë diçka më e mirë. Shkak është bërë mbyllja e ERT-së nga viti 2013 deri në vitin 2015. Më parë, kisha shumë pak punë individuale, por atëherë fillova të organizoja performancat më intensivisht, duke rregulluar gradualisht performancat jashtë vendit dhe çfarë thuhet, për të arritur ëndrrën time më të madhe, për të transferuar këngën greke jashtë vendit dhe arrita të shkoj në shumë vende, për disa mund të jetë pak për dikë shumë, por për mua është një numër i madh që më jep nxitje për të vazhduar dhe shpresoj se do të jem në gjendje të shkoj në vende të tjera, për t'u prezantuar atyre muzikën greke.

Ju keni identitet dhe shprehje specifike artistike – një përzierje unike e zhanrit muzikor të veçantë grek "entehno", domethënë muzikë e sofistikuar me elemente tradicionale. Si evoluoi stili yt?

- Kam studiuar për këndim klasik, por prapëseprapë, asnjëherë nuk kam qenë 100% e përkushtuar ndaj muzikës klasike, sepse jam person që jam e interesuar për shumë gjëra dhe shumë stile, dhe e kam kuptuar se ndoshta mund të performoj edhe gjëra të tjera dhe të eksperimentoj. Gjithmonë më pëlqen të eksperimentoj me stile të reja, kultura të ndryshme, kështu që përveç repertorit grek, që është i preferuari im dhe kompozitorëve të mëdhenj grekë, fillova të eksperimentoj me muzikën mesdhetare, me këngë nga Amerika Latine, me këngët tona tradicionale. Pra, në performancat e mia, fillova në një mënyrë të kombinoja këngët greke me një këngë nga Meksika, një nga Spanja, një këngë nga Italia, me një nga këngët tona tradicionale. Nuk pritej renditja dhe paraqitja e këngëve. Nuk kam interpretuar vetëm këngë greke, pastaj të tjera, por thjesht i kam bashkuar. Kjo ishte një kënaqësi e madhe për mua.

Si reagon publiku ndaj këtij bashkimit të stileve?

- Kur dëgjon një këngë greke dhe menjëherë shkrihet me tingujt nga Meksika, për shembull, reagimi është shumë pozitiv. Në Greqi, shfaqjet rrallë janë vetëm me muzikë greke, kjo është ajo që bëj kur jam jashtë vendit. Përvoja e shfaqjeve është se publiku e pëlqen këtë, nuk është i mërzitur, argëtohet. Kjo vjen si befasi për ta. Gjithmonë udhëhiqem nga mënyra se si ndihem. Kështu e formoj programin tim.

Gjashtë muaj më parë, në mars të këtij viti, keni performuar në Shkup. Si keni ardhur për të dhënë koncerte dhe cilat janë përshtypjet tuaja për vetë performancën?

- Kam përshtypjet më të mira. Ishte hera e dytë që performoja në Shkup. Hera e parë ka qenë në vitin 2020 dhe më pas me ftesë të Ambasadës Greke. Tani në mars më ftoi ambasadorja Sofia Filipidou. Do të thosha se shfaqja në Operën Kombëtare të Maqedonisë së Veriut është një nder dhe kënaqësi e madhe për mua dhe një mundësi për t'ju njoftuar si popull.

Cili ishte reagimi i publikut dhe cilat ishin ndjenjat tuaja gjatë koncertit?

- Pritja nga publiku ishte vërtet e ngrohtë dhe miqësore. Stresi dhe pasiguria që kisha më parë, gjë që është normale për ne, pak para shfaqjes, në fillim sapo dola në skenë, u zhduk nga dy këngët e para sepse kishte një pritje të mirë dhe një klimë të përzemërt që ndjeja në skenë. Por patëm edhe komunikim të mirë. Kjo ishte një surprizë për mua, por edhe një kënaqësi e madhe.

A është i rëndësishëm ky komunikim me publikun?

- Kjo është gjëja më e rëndësishme. Unë nuk këndoj për vete, unë këndoj për njerëzit. Ajo që është e rëndësishme për mua është të jem në shfaqje së bashku me audiencën, me të pranishmit. Për mua, gjëja më e mirë do të ishte të isha në gjendje të ftoja të gjithë publikun në skenë dhe të këndonim së bashku. Kjo do të ishte ideale për mua. Le të jemi të gjithë së bashku. Kur artisti, këngëtari, muzikanti është vetvetja dhe me të vërtetë në skenë, kjo është ajo që ka një përgjigje të menjëhershme në audiencë dhe kur jeni me të vërtetë të sinqertë dhe tuajat në skenë, nuk ka asnjë mënyrë që audienca të mos e pranojë atë si pozitive, dhe me këtë vjen komunikimi i mirë.

Ju ka ndodhur, kur performoni jashtë vendit, ku vendi dhe publiku janë krejtësisht të panjohur për ju dhe jeni të stresuar se si do të shkojë koncerti dhe në fund do të jetë surprizë e këndshme? Ndoshta kështu ka qenë në Shkup, siç e përmendët më parë?

- Në Maqedoninë e Veriut, ishte një befasi shumë e madhe për mua që publiku ishte shumë i përzemërt që nga fillimi i repertorit dhe ndiej afërsi të madhe, kënaqësi të madhe. E njëjta gjë më ndodhi në Paris, kisha pasiguri të madhe se si do të shkonte. Por publiku atje ishte gjithashtu shumë i përzemërt, por në një mënyrë tjetër, sepse këtu është Ballkani dhe është më ndryshe. Por, edhe atje kishte befasi të madhe. Gjithashtu në Jordani, në Aman. Edhe atje nuk e dija se u pëlqente kaq shumë muzika greke. Konkluzioni është se muzika greke ka fansat dhe miqtë e saj jashtë vendit.

A besoni se muzika mund të luajë rol si urë afrimi kulturor midis dy popujve dhe se "muzika nuk njeh kufij"?

- Po, muzika nuk njeh kufij, këtë e dimë mirë. Gjithmonë ka qenë, është dhe do të jetë urë që njerëzit të bashkohen, të kërcejnë dhe të këndojnë së bashku. Njerëzit afrohen më shumë përmes muzikës, komunikojnë më mirë. Në fakt, arti është komunikim, gëzim, rehati, shpresë …

Muzika në Ballkan ka elemente të përbashkëta, rrënjë të përbashkëta?

-Sigurisht! A e di sa herë kam dëgjuar një këngë nga një vend ballkanik dhe jam ndjerë sikur "jam në shtëpi"?

Më 8 tetor, ju "ktheheni" në Shkup për një koncert që shënon 100 vjetorin e lindjes së Mikis Teodorakis, një nga kompozitorët më të mëdhenj të shekullit të 20-të.

- Ç 'të them për Mikis Teodorakisin. Mikis Teodorakis është botëror, global. Gëzimi dhe pasiguria që ndiej nuk mund të përshkruhen. Mezi po e pres koncertin. Ndonëse Mikis Teodorakis është përfshirë në shfaqjet e mia, megjithatë, unë nuk kam pasur koncert kushtuar vetëm Mikisit për një kohë të gjatë dhe për këtë arsye jam shumë e lumtur. Gjithmonë e kam dëshiruar dhe e kam ëndërruar këtë. E di që më përshtatet shumë mirë shpirtërisht. Ndoshta sepse jam rritur me “Aksion Esti” dhe “Epitafios”, e kam dëgjuar që në moshë të re, sepse e ka dëgjuar im atë, dhe më vonë kam zbuluar Mikisin “e dashur”, veprat e tij me dimension emocional, të dashur që më ka prekur thellë dhe më ka lënë mbresa, dhe për një periudhë të gjatë kohore i kam dëgjuar vetëm këto këngë. Këto këngë të dashura, emocionale janë kapitull i madh, për të cilin nuk mendoj se publiku di shumë.

Meqenëse është një koncert kushtuar Teodorakisit, ndoshta stresi dhe agonia janë më të mëdha për ju?

- Dy nga tre bashkëpunëtorët e mi me të cilët do të performojmë në Shkup kanë bashkëpunuar me Teodorakisin dhe e kanë njoftuar. Ahileas Guastor, pianist, aranzhues dhe kompozitor, Lefteris Grivas i cili është anëtar i vjetër i orkestrës së Mikisit, Dimitris Kufojorgos i cili luan buzuki dhe mandolinë. Jam i lumtur që bashkëpunoj me këta njerëz, jam me të vërtetë me fat. Dhe ata më mbështesin, por ajo që është me të vërtetë e rëndësishme është se ata e duan muzikën e Mikisit.

Me siguri do të jetë koncert interesant...

- Shpresoj se publikut do t'i pëlqejë. Do të donim gjithashtu të shëtisnim muzikën e Mikis diku tjetër, për të pasur ftesa të tjera me repertorin specifik. Dhe sigurisht që do të takohemi përsëri në Maqedoninë e Veriut.

Dëshironi të bashkëpunoni me artist ose interpretues nga vendi fqinj?

- Sigurisht. Do të ishte kënaqësia ime e madhe. Do të ishte interesante. Ti më jep ide dhe disa këngë më vijnë… Sigurisht. Gjithmonë më duken interesante ide të tilla!

Ke pasur një varg shfaqjesh të suksesshme jashtë vendit. Përveç në Shkup, ju u prezantuat në Tiranë, Paris, Montreal, Stokholm, Bruksel, Venecia, etj. Sa e lehtë apo e vështirë është të interpretosh muzikë greke jashtë vendit?

- Për mua, kjo është gjithmonë sfidë e re! Ëndrra ime ishte ta çoja sa më larg këngën greke. Isha në gjendje të vizitoja disa vende dhe të kisha përvoja unike. Jam prekur në skenë shumë herë, duke parë se sa shumë muzika jonë prek njerëzit. Qëllimi im është të arrij të udhëtoj kudo dhe të interpretoj këngët tona. Do të doja të isha me fat që ta arrija këtë.

Sipas mendimit tuaj, çfarë e bën muzikën greke kaq të njohur dhe të preferuar jashtë vendit?

- Dy kompozitorët tanë të mëdhenj Mikis Teodorakis dhe Manos Haxhidakis shkruan këngë dhe muzikë filmi që udhëtuan nëpër botë. Këtë ua kemi borxh atyre. Kush nuk e njeh "Zorbën" e Mikis dhe kush nuk e njeh "Fëmijët e Pireut" të Haxhidakis? Shumë zëra të famshëm dhe të rëndësishëm me karrierë ndërkombëtare, si Nana Muskuri, për shembull, kanë bërë këngët greke të famshme në të gjithë botën. Por ajo që i karakterizon këngët tona është pasioni, shpirti dhe ritmi! Muzika greke është himni i jetës. Ai na fton të festojmë jetën. Dhe sigurisht, njerëzit e pëlqejnë shumë këtë.

Cilat janë sfidat me të cilat përballet një artist në Greqi?

- Ka shumë vështirësi. Shumë herë, shumë prej nesh janë menaxherët tanë, ne menaxhojmë karrierën tonë. Ne organizojmë shfaqjet tona, kujdesemi për të gjitha detajet. Diçka që është vërtet e lodhshme dhe harxhojmë shumë energji. Nëse duam të nxjerrim një album, zakonisht është prodhim personal, domethënë ne e financojmë vetë prodhimin dhe përpiqemi t'ia dorëzojmë vetë këngët e reja publikut. Duhet të jesh vazhdimisht i zgjuar dhe t'i kushtosh vëmendje gjithçkaje në mënyrë që gjithçka të shkojë mirë. Pikërisht ajo që thashë, ne jemi menaxherë të vetvetes dhe kjo vlen për shumë artistë në Greqi. Nuk është e lehtë. Duhet shumë durim dhe këmbëngulje. Gjërat shumë shpesh vijnë me vonesë, duhet të jesh me fat që diçka të ndodhë me nxitim. Por, kur arrijmë qëllimin tonë, gëzimi është i madh. Mendoj se ne kemi nevojë për të rinj, njerëz të zgjuar që dinë muzikë të mirë greke që të kenë studime të duhura menaxheriale për të ndihmuar profesionin.

Si do ta karakterizonit skenën bashkëkohore muzikore greke?

- Shiko, kam dëgjuar zëra të mahnitshëm, janë shkruar këngë të mrekullueshme që publiku i gjerë nuk i di. Kjo është diçka që do të doja të fillojë të ndryshohet. Të dëgjojmë, të kërkojmë të rinj më të talentuar në vend. Mendoj, ky është mendimi im, disa janë të mbivlerësuar dhe të tjerët nuk marrin publicitetin që meritojnë. Do të ishte ide e mirë ta ndryshonim këtë.

Cilat janë planet e tua për të ardhmen e afërt? Po përgatit diçka të re?

- Kam kaluar një periudhë pauze dhe tani, përveç koncertit në Shkup, kemi disa koncerte dhe shfaqje të tjera që po organizohen aktualisht, por është ende herët për të njoftuar. Kam gjithashtu sugjerime për këngë të reja, një video të re dhe bashkëpunime që do të vijnë. Por, këtë periudhë jam fokusuar në organizimin e shfaqjeve të caktuara.

Për fund, në prag të performancës suaj të re në Shkup, a keni ndonjë mesazh që dëshironi t'i dërgoni publikut përmes kësaj interviste me MIA-n?

- Mikis Teodorakis foli për paqen botërore, miqësinë midis kombeve, betejat, dashurinë, drejtësinë sociale. Gjithçka u tha përmes këngëve të tij, përmes punës së tij, përmes muzikës së tij. Dhe këtë mesazh dëshirojmë t'ia përcjellim publikut me këtë koncert kushtuar njëqindvjetorit të lindjes së tij. Paqja në botë, dashuria dhe drejtësia sociale.

Foto: MIA/Arkivi privat i Kleoniki Demirit