Shkup 23 tetor 2025, (MIA)

Branka DONEVSKA NAJDOVSKA

Në botën e shkencës, rrallë një ekspert shkakton reagime kaq të forta sa virologu belg Dr. Gert Vanden Bosh. Me më shumë se dy dekada përvojë në kërkimin dhe zhvillimin e vaksinave, që do të thotë një mbështetës i provuar i vaksinave, kështu që është e pamundur që dikush me mendje të shëndoshë t'i bashkëngjitë epitetin e një kundërshtari të vaksinave, ai e ndërtoi karrierën e tij në kompani kryesore si GSK, Novartis dhe Solvau Biologicals, dhe më vonë në Fondacionin Bill & Melinda Gates, ku ishte pjesë e programeve globale të shëndetit. Por ishte njeriu që punoi për shumë vite në industrinë e zhvillimit të vaksinave ai që u bë një nga kritikët më të zëshëm të vaksinimit kundër SARS-CoV-2, duke argumentuar se ishte një gabim i madh ta bënin atë në një shkallë të gjerë, pasi epidemia kishte filluar tashmë. Gjatë pandemisë Kovid-19, Vanden Bosh tërhoqi vëmendjen e botës me letrën e tij të hapur drejtuar OBSH-së, në të cilën paralajmëroi se vaksinimi masiv mund të çonte në "evazion imunologjik", një fenomen kur viruset evoluojnë për të shmangur imunitetin mbrojtës të krijuar nga vaksinat, dhe më pas krijohet një lloj i ri i të njëjtit virus që shmang mbrojtjen që kanë njerëzit dhe kështu bëhet më i rrezikshëm për shëndetin e njeriut.

Pikëpamjet e tij shkaktuan një ortek reagimesh, disa shkencëtarë i vlerësuan ato si "paralajmërim", ndërsa të tjerë i mirëpritën ato si një nxitje për një debat më të thellë shkencor.

Edhe pse keni punuar në zhvillimin e vaksinave për vite me radhë, keni pohuar se vaksinimi kundër Kovid-19 ishte një gabim? A keni ende të njëjtin mendim?

Sigurisht, që kur ngrita zërin në fillim të vitit 2021, nuk e kam ndryshuar kurrë mendimin tim. Sidoqoftë, gjithmonë kam theksuar faktin se djalli fshihet në detajet shkencore. Në këtë drejtim, do të ishte më e përshtatshme të thuhej se vaksinimi MASIV kundër Kovid-19 (K-19) gjatë një pandemie të infeksionit akut viral vetë-kufizues ishte një gabim. Arsyeja është se ky vaksinim MASIV kundër Kovid-19 gjatë një pandemie të infeksionit akut viral vetë-kufizues nxit përzgjedhjen imunitare të varianteve më infektive dhe kështu inkurajon shmangien imunitare virale, (evasion).

A vlente mendimi juaj për gabimin e vaksinimit në mes të epidemisë për të gjitha llojet e vaksinave apo vetëm për vaksinat e mRNA-së, duke pasur parasysh se vaksinat kineze Sinovak bëhen duke përdorur një metodë të vjetër?

Ky parim vlen për të gjitha llojet e vaksinave që nuk janë në gjendje të shkaktojnë qeliza imune citolitike specifike për virusin (domethënë të afta për të vrarë qelizat pritëse të infektuara me virusin). Asnjë nga vaksinat Kovid-19 - qoftë e bazuar në mRNA apo jo - nuk ka një kapacitet të tillë sterilizues. Prandaj, të gjitha vaksinat Covid-19 janë të prirura për të nxitur përzgjedhjen imunitare të varianteve më infektive dhe për të favorizuar shmangien imunitare virale. Vaksinat e bazuara në mRNA nga natyra nxisin shmangien imunitare (pas të paktën dy injeksioneve), ndërsa vaksinat Covid-19 jo të bazuara në mRNA nxisin shmangien imunitare vetëm kur titrat e lartë (titri do të thotë përqendrimi ose sasia e antitrupave ose e ndonjë substance tjetër në një mostër gjaku,) të antitrupave të vaksinës (zakonisht duke filluar pas injeksionit të tretë) hasin variante qarkulluese që nuk përputhen mirë.

Çfarë duhej të ishte bërë kur shpërtheu epidemia? A duhej të lihej popullsia pa vaksina?

Së pari, të gjithë duhet të pranojmë se mbipopullimi i kombinuar me kushtet e dobëta të higjienës (për shembull, në lagjet e varfra dhe favelat - vendbanime informale në Brazil, dhe në vendet/rajonet e botës së tretë) ose dendësia e lartë e njerëzve të prekshëm (për shembull, azilet e pleqve/shtëpitë e të moshuarve në vendet e industrializuara) janë terren pjellor për epidemi ose pandemi infektive. Megjithatë, për shkak se rregullimit të situatave të tilla pasi pandemia të ketë filluar vjen shumë vonë, fokusi në fillim të pandemisë duhet të ishte në trajtimin e hershëm duke përdorur protokolle të tilla si ato të propozuara nga Peter MekKallou dhe mjekë të tjerë të vijës së parë në FLCCC. Këto protokolle do të kishin ulur ndjeshëm shkallën e vdekshmërisë midis njerëzve të prekshëm (domethënë, të moshuarve dhe atyre me sëmundje themelore), ndërsa ekspozimi ndaj njerëzve të shëndetshëm (përfshirë fëmijët) do të kishte inkurajuar përhapjen e infeksionit dhe kështu do të kishte lejuar imunitetin mbrojtës të tufës.

Koha ka treguar se vaksinat nuk e kanë parandaluar përhapjen e virusit, por në Shtetet e Bashkuara, mbrojtësit e vaksinimit pretendojnë se kanë parandaluar shumë vdekje. A e ndani edhe ju mendimin e tyre?

Është e vërtetë që vaksina kundër KOVID-19 fillimisht parandaloi kryesisht përkeqësimin e sëmundjes, dhe më pas (domethënë, gjatë epokës së Omikronit) parandaloi sëmundjen e rëndë KOVID-19. Megjithatë, ky efekt gjoja "i dobishëm" në shëndetin publik ka dy pengesa të mëdha në shëndetin publik që manifestohen kryesisht në planin afatgjatë:

1. Ka bërë që autoritetet e PH dhe RA të injorojnë efektet negative të vaksinave, disa prej të cilave ndodhin mjaft shpejt pas vaksinimit (p.sh., miokarditi), ndërsa të tjerat janë për shkak të çrregullimit imunitar të lidhur me vaksinën dhe ndodhin në planin afatgjatë (p.sh., riaktivizimi i infeksioneve kronike/latente, çrregullimeve imunopatologjike ose kancerit).

2. Promovoi evolucionin e përshpejtuar viral drejt varianteve më infektive të shmangies imunitare, të cilat në fund të fundit ka të ngjarë të çojnë në shfaqjen e varianteve virale më të rrezikshme (domethënë më virulente), siç shpjegohet në artikullin tim të fundit në Substak (me një përmbledhje të thjeshtuar për një audiencë më të gjerë të bashkangjitur në fund: https://voiceforscienceandsolidarity.substack.com/p/when-the-trojan-horse-becomes-the?r=y46t6

A parashikoni që virusi SARS-CoV-2 do të kthehet dhe do të godasë shumë më fort, veçanërisht tek njerëzit e vaksinuar? A keni ende të njëjtin mendim?

Po, e kam thënë këtë gjatë gjithë kohës dhe nuk e kam ndryshuar kurrë mendimin tim pavarësisht ndryshimeve spektakolare të vërejtura gjatë kësaj pandemie në aspektin e vëzhgimeve klinike, virologjike dhe imunologjike. Që nga shfaqja e Omikronit, infeksionet e përparuara të vaksinës kanë lejuar që virusi të depërtojë në sistemin imunitar të lindur, në mënyrë që trajnimi i sistemit të tyre imunitar të lindur të parandalohet, ndërsa sistemi imunitar adaptues i është nënshtruar gjithnjë e më shumë çrregullimit funksional pas riekspozimit. Individët e pavaksinuar, të cilët nuk pësuan një infeksion të rëndë Covid, patën mundësinë të trajnojnë sistemin e tyre imunitar të lindur, përmes trajnimit epigjenetik të qelizave imunitare të lindura pas riekspozimit. Një ekspozim i tillë forcon linjën e parë të mekanizmave mbrojtës dhe zvogëlon rrezikun e infeksionit simptomatik.

Riekspozimi i individëve të shëndetshëm të pavaksinuar kontribuon në forcimin e linjës së tyre të parë të mbrojtjes imunitare, duke zvogëluar kështu rrezikun e kontraktimit të një infeksioni problematik simptomatik.

Historia e pandemisë Kovid-19 ka treguar tashmë se një variant i papritur dhe me mutacion të lartë (siç është Omikron) mund të anashkalojë imunitetin humoral antiviral për shkak të rezistencës së përhapur ndaj antitrupave neutralizues. Prandaj, është shumë e mundshme që, në kontekstin e rritjes aktuale të imunitetit qelizor tek të vaksinuarit ndaj KOVID-19, mund të shfaqet një variant i ngjashëm i papritur që jo vetëm anashkalon plotësisht imunitetin humoral, por edhe atë qelizor adaptiv (ky i fundit duke zhvilluar rezistencë të përhapur antivirale ndaj qelizave T) dhe kështu i lë individët e vaksinuar pa asnjë mbrojtje efektive imune. Nuk ka dyshim se një variant i tillë do të rrezikonte jetën e shumë individëve të vaksinuar ndaj KOVID-19, veçanërisht atyre me Kovid të gjatë ose infeksione të rënda.

A mund të jeni më specifik në lidhje me atë që doni të thoni kur thoni "do të godasë shumë më fort"?

Ajo që dua të them është se dështimi i efikasitetit i lidhur me vaksinimin masiv - i nxitur nga shmangia e imunitetit viral - në planin afatgjatë do të lejojë që lloji i papritur i koronavirusit të fitojë një nivel të lartë të virulencës virale dhe të lëshojë një cunami vdekjesh hiperakute në popullatat me një nivel të lartë të vaksinimit ndaj KOVID-19.

Çfarë duhet të bëjnë njerëzit në një situatë të tillë për të mbrojtur veten?

Çdo ndërhyrje që në fund të fundit arrin të stërvitë sistemin imunitar të lindur të të vaksinuarve kundër KOVID-19 (p.sh., me vaksinimin BCG) mund të merret në konsideratë. Megjithatë, meqenëse statusi imunitar kolektiv i popullatave me një nivel të lartë të vaksinimit kundër KOVID-19 nuk është në gjendje të kontrollojë transmetimin e virusit, i vetmi zëvendësues i imagjinueshëm për imunitet kolektiv do të ishte trajtimi masiv profilaktik me ilaçe antivirale të sigurta dhe efektive që janë gjerësisht të disponueshme në sasi të mjaftueshme dhe me një çmim të përballueshëm. I vetmi ilaç me aktivitet antiviral të provuar që plotëson këto kritere është ivermektina. Megjithatë, nuk ka gjasa që autoritetet e shëndetit publik të vendosin të inkurajojnë profilaksinë masive antivirale me ivermektinë!

Si ekspert në fushën e vaksinave, si e shpjegoni faktin që vaksinat mRNA (Fizer dhe Moderna) shkaktojnë miokardit dhe a lidhen ato me një lloj epidemie të kancerit, veçanërisht tek të rinjtë?

Injeksionet e vaksinave të mRNA rezultojnë në shprehje "të panatyrshme" të proteinës spike në sipërfaqen e qelizave pritëse të transfektuara me mRNA (domethënë, shprehja e proteinës spike në sipërfaqen e qelizave të transfektuara me mRNA është e ndryshme nga ajo e shkaktuar nga infeksioni natyror me SARS-CoV-2).

Kjo shprehje jonormale çon në ridrejtim imunitar (domethënë, antitrupat e gjeneruar synojnë kryesisht pjesë të proteinës spike që normalisht janë më pak imunostimuluese, duke injoruar domenet e saj imunodominante).

Për shkak se këto domene më pak imunostimuluese kanë ngjashmëri më të madhe me proteinat e vetë një personi, antitrupat mund të shkaktojnë inflamacion autoimun, veçanërisht në organet me vaskularizim të lartë (p.sh., zemra).

Në një fazë më të avancuar të pandemisë së "shmangies/arratisjes imunologjike", rifokusimi i imunitetit çon në rritjen e shënjestrimit të një game të gjerë epitopesh të qelizave T me specifikime të dobëta (virusi "duket" si një top i mbuluar me gunga. I gjithë virusi është një antigjen. Por vetëm pjesë të vogla të këtyre gungave, pikat ku antitrupat mund të ngjiten, janë epitope, nov.zab.) për SARS-CoV-2, duke nxitur kështu çrregullimin funksional imunitar, duke çuar në inflamacion

autoreaktiv të ndërmjetësuar nga qelizat T ose riaktivizim të infeksioneve kronike/latente ose përkeqësim (përkeqësim i papritur ose përkeqësim i simptomave të një sëmundjeje tashmë ekzistuese.), të kancereve joaktive (kryesisht për shkak të çrregullimit të qelizave T rregullatore). Pra, "po", rritja e incidencës së kancereve (turbo) lidhet kryesisht me administrimin (e përsëritur) të vaksinave K-19. Kjo tani është demonstruar në disa revista të rishikuara nga kolegët. Për më shumë detaje mbi "rifokusimin imunitar", lexoni kapitullin e parë të librit tim, “Pandemia e Pashmangshme e Arratisjes Imune”.

A do të ishin miratuar këto vaksina për përdorim në një kohë kaq të shkurtër në ndonjë situatë tjetër?

Shumë nga vaksinat kundër KOVID-19 ishin vaksina të bazuara në mRNA. Kjo teknologji ishte ende pak e hulumtuar para pandemisë KOVID-19, veçanërisht në aspektin e sigurisë së vaksinave, veçanërisht tek fëmijët, gratë shtatzëna dhe njerëzit me sëmundje kronike. Prandaj, këto vaksina nuk ishin menduar kurrë të ishin pioniere për qëllime profilaktike. Popullata e synuar për vaksinat e bazuara në mRNA dhe vaksinat e tjera gjenetike ishte brenda hapësirës terapeutike, kryesisht në trajtimin e kancerit, dhe për këtë arsye kryesisht e përqendruar tek popullata e moshuar. Megjithatë, paniku i bindi autoritetet rregullatore dhe të shëndetit publik të përdorin teknologjinë mRNA për vaksinimin masiv, pasi këto vaksina mund të prodhohen dhe përditësohen me shpejtësi.

Nga perspektiva e sotme, a ishte e justifikuar e ashtuquajtura "bllokim" i ekonomisë dhe i shkollave?

Jo, nuk ishte e justifikuar sepse këto masa penguan krijimin e imunitetit të tufës dhe kështu lejuan që virusi të vazhdonte të përhapej dhe të evoluonte (edhe para se të fillonte vaksinimi masiv). Nëse do ta kishim lejuar virusin të përhapej (duke aplikuar "trajtim të hershëm" tek të moshuarit dhe njerëzit vulnerabël me sëmundje kronike), imuniteti mbrojtës i tufës do të ishte vendosur dhe kështu transmetimi i virusit do të ishte ndaluar.

PS: Për të matur nivelin e imunitetit të tufës, ekspertët dhe autoritetet shëndetësore matën vetëm përgjigjen e antitrupave, duke injoruar plotësisht rolin mbrojtës të sistemit imunitar të lindur. Prandaj, edhe autoritetet suedeze arritën në përfundimin se përhapja e infeksionit natyror nuk ishte e mjaftueshme për të arritur imunitetin e tufës dhe, për shkak të këtij keqkuptimi, vendosën që përfundimisht të vaksinojnë popullatën e tyre.