Shkup, 15 shkurt 2025 (MIA) – Si dhe çfarë duhet të përmbajë shporta minimale e konsumatorit dhe nëse janë të rëndësishme llogaritjet e bëra nga Lidhja e Sindikatave për shpenzimet minimale mujore të një familjeje katër anëtarëshe, është dilema që u ngrit në Këshillin e fundit Ekonomiko-Social, në të cilin nuk pati marrëveshje për rritjen e pagës minimale.

Me sugjerim të Organizatës së Punëdhënësve, duhet të krijohet një shportë zyrtare konsumatore, e cila do të formohet nga disa anëtarë nga institucione të ndryshme.

“Besojmë se do të jetë një shportë konsumatore zyrtare, institucionale që do të marrë parasysh të gjithë ata elementë konsumatorë që janë të rëndësishëm për një shportë. Të gjithë përpiqemi për Bashkimin Evropian dhe ajo që kemi hulumtuar në periudhën e kaluar është se Komisioni Evropian nuk ka një direktivë për shportën e konsumatorit dhe se çdo vend në rajon dhe në Evropë ka edhe shportë sindikale edhe shportë të formuar nga institucionet dhe dallojnë në mënyrë drastike”, tha kryetarja e OPM-së Vlladinka Trajkovska më 3 shkurt pas seancës së KES-së.

LSM-ja, e cila ka përgatitur shportën e konsumit sindikal që nga viti 2010, pohon se llogaritja e tyre është e rëndësishme dhe i përgjigjet nevojave reale të qytetarëve. Ata e shohin formimin e një organi të ri që do të bëjë llogaritjet si një përpjekje për të minimizuar sindikatat dhe jo për të rritur pagat minimale dhe të tjera.

“Ajo që kritikohet në shportën tonë është shporta e llogaritur minimalisht, sot mund të ndajmë me familjen 25 gramë qershi, një gotë Koka-Kola dhe një gotë lëng portokalli. Me 730 denarë gjatë ditës nuk mund të blihen as katër copa byrek, as katër kos, as për mëngjes, drekë apo darkë”, tha kryetari i LSM-së Sllobodan Trendafilov pas seancës së KES-së.

Nëse krahasojmë përllogaritjet e Konfederatës së Sindikatave dhe ato të Entit Shtetëror të Statistikave, vërehet se produktet që hyjnë në shportën e konsumit janë pothuajse të njëjta.

Të dy shportat përmbajnë produkte ushqimore bazë si bukë, miell, makarona, oriz, sheqer, kafe, kakao, vezë, qumësht, verë, birrë, pije joalkoolike dhe alkoolike, një paketë cigare, qumësht, kos, djathë dhe produkte të tjera të qumështit.

Në rubrikën e frutave, përllogaritjet e Entit Shtetëror të Statistikave përfshijnë mollë, dardha, qershi, rrush, kajsi dhe pjeshkë, fruta tropikale, shalqin dhe pjepër dhe fruta të përpunuara, të njëjtat fruta gjenden edhe në shportën e konsumit të sindikatës, ku në vend të frutave tropikale renditen bananet, limonët dhe portokallet. E njëjta situatë vlen edhe për perimet, mishin dhe peshkun.

Nga Konfederata e Sindikatave të Lira (KSL) thonë se nuk do të ndërhyjnë nëse nevojitet një shportë e re konsumatore, por sipas tyre, pagat duhet të rriten në përputhje me marrëveshjet kolektive.

“Ne udhëhiqemi nga rritja e kostos së jetesës sipas Entit Shtetëror të Statistikave. Propozimi ynë është të krijojmë një shportë me produkte ushqimore dhe pije bazë dhe t'i mbajmë nën kontroll. Ne nuk do të diskutojmë nëse duhet të ketë shportë të re apo jo, por qëndrimi ynë është që pagat të rriten në përputhje me marrëveshjet kolektive dhe këtë e kërkojmë gjithmonë”, ka thënë në një deklaratë për MIA-n, kryetar i KSL-së, Blagoja Ralpovski.

Përgatitja e shportës duhet të jetë transparente dhe e bazuar në një metodologji të pranuar përgjithësisht.

Profesori Borçe Trenovski nga Fakulteti Ekonomik në Shkup tha për MIA-n se është e nevojshme që të bëhet një diskutim i hapur për sistemin e trajnimeve, që të prezantohet

publikisht, bazuar në një metodologji të pranueshme reciprokisht dhe të pasqyrojë standardin real të qytetarëve.

“Ajo që duhet të theksojmë është se përgatitja e çdo shporte apo mjeti, që lidhet në çfarëdo mënyre me standardin e qytetarëve dhe të ardhurat e tyre (paga minimale, pensioni, etj.), duhet të përgatitet në mënyrë transparente, bazuar në një metodologji të pranuar përgjithësisht, për të pasqyruar standardin real të qytetarëve në vendin/rajonin specifik. Për këtë arsye një pjesë e madhe e llogaritjes së këtyre shportave në vendet e tjera e bëjnë entet shtetërore të statistikave apo institucionet që kanë akses të vazhdueshëm tek të dhënat e nevojshme dhe kanë kapacitetin, besueshmërinë dhe ekspertizën e nevojshme për kalkulimin e rregullt dhe të qëndrueshëm të tyre”, thotë Trenovski.

Sipas tij, është gjithashtu e rëndësishme t'u prezantohet qytetarëve pse ndryshojnë dhe çfarë reflektojnë shportat e ndryshme (shportat minimale, mesatarje dhe sindikaliste...)

“Sepse vetëm nëse përcaktohen realisht, do të jenë të dobishme për krijimin e politikave që do t'i ndjejnë qytetarët”, thekson profesori Trenovski.

Ministri i Ekonomisë dhe Punës, Besar Durmishi pret që deri në fund të këtij muaji të jetë gati metodologjia për llogaritjen e shportës së konsumatorit.

Në një dalje televizive, Durmishi bëri të ditur se tashmë është mbajtur një takim në Ministrinë e Ekonomisë, ku marrin pjesë përfaqësues nga Ministria e Financave dhe Bujqësisë, Doganat, Enti Shtetëror i Statistikave dhe Inspektorati i Tregut dhe se do të pasojnë disa takime të tjera, pas të cilave metodologjia e re do të prezantohet në seancën e Këshillit Ekonomik dhe Social.

LSM: Grupi i ushqimeve dhe pijeve është marrë nga Enti Shtetëror i Statistikave dhe përmban 63 produkte

Shporta sindikaliste e konsumit është zhvilluar që në 24 shkurt të vitit 2010 dhe 12 vjet më vonë janë evidentuar një sërë mospërputhjesh, për këtë arsye Sindikata, në konsultim me ekspertë të ekonomisë, ka hartuar një metodologji të re për llogaritjen e kostove minimale mujore.

Nga Federata e Sindikatave të Maqedonisë thonë se rubrika e ushqimeve dhe pijeve është marrë nga Enti Shtetëror i Statistikës dhe përmban të njëjtat 63 produkte që ka pasur në shportën sindikaliste të konsumit në vitin 2010 dhe 2023.

“Kemi besuar se rishikimi i shportës së konsumatorit duhet të krijohet në bazë të një metodologjie objektive, të pavarur dhe transparente, të përafruar me standardet dhe rekomandimet ndërkombëtare, në mënyrë që të hartohet një shportë konsumatore që do të pasqyronte pamjen reale të strukturës së konsumit të amvisërive në Maqedoni”, thuhet në publikimin e botuar vitin e kaluar me rastin e metodologjisë së re për llogaritjen e shportës sindikaliste të konsumit.

Shporta sindikaliste e konsumit mbulon shpenzimet e një familjeje me dy prindër dhe dy fëmijë nxënës, që jetojnë në apartamentin e tyre prej 60 metrash katrorë. Familja, siç thuhet në publikim, blen vetëm produkte ushqimore bazë dhe bën krahasimin e produkteve, duke kërkuar ato me çmime më të ulëta.

“Ata mund të përballojnë vetëm produktet bazë për një familje. Kur blejnë rroba, gjithmonë u japin përparësi produkteve që janë me ulje. Ata zotërojnë një makinë të vogël, dhe fëmija i madh ka gjithashtu një biletë mujore autobusi. Të gjithë anëtarët e familjes janë të shëndetshëm dhe përdorin kryesisht shërbime shëndetësore parandaluese ose esenciale. Ata nuk kanë mundësi të hanë në restorante, vetëm dy herë në muaj mund të përballojnë ushqimin nga një dyqan sanduiçësh dhe të shkojnë me pushime në vileta në Dojran për 7 ditë në qershor”, citohet në botim. ls/

Biljana Anastasova - Kostiq

Foto: Arkivi I MIA-s, FB