21 февруари 2025

Си-Ен-Ен

Доналд Трамп не е единствениот претседател кој знае што е лош договор веднаш штом го види.

Одбивањето на Володимир Зеленски да потпише речиси половина од ретките минерали во неговата земја за многу малку идни гаранции е една од многуте причини зошто Трамп збесна кон неговиот колега во Киев.

Украинскиот претседател јасно стави до знаење дека искористувањето на скапоцените географски и енергетски ресурси на неговата земја ќе биде еден од начините за обнова на нејзината економија и градови по евентуалниот крај на војната. Но, понудата што ја даде министерот за финансии Скот Бесент, иако беше пофалена од американските официјални лица како дарежлив чекор до просперитетот за Украина, всушност воопшто не е „договор“.

Сепак, тој дава увид во погледот на Трамп за надворешната политика и неговата перцепција за војната, откако тој ја промени, барем реторички, поддршката на администрацијата на Џо Бајден за нападнатата страна и застана зад напаѓачот.

Како и со неговиот план да ги пресели сите Палестинци надвор од Газа за САД да можат да изградат „ривиера“ од одморалишта на плажа, мотивите на претседателот се чини дека се вкоренети повеќе во извлекувањето на најдобриот потенцијален паричен принос за Соединетите држави отколку во правично решавање на смртоносниот конфликт што го загрозува светот. Трамп го рефлектира скептицизмот меѓу неговите базни гласачи кон воената и финансиската помош од десетици милијарди долари што администрацијата на Бајден и ја испрати на Украина, откако таа беше незаконски нападната од силите на рускиот претседател Владимир Путин пред три години. Но, трансакцискиот пристап на Трамп претставува рушење на надворешнополитичките вредности што ги спроведува Соединетите држави со децении, вклучувајќи го и принципот дека моќните нации не треба да ги напаѓаат помалите, што Вашингтон го впиша во Повелбата на Обединетите нации.

Неговиот притисок врз Украина, жртвата во конфликтот, е исто така екстремен напор да се искористи една нација во најмрачните часови. Додека Путин отсече големи делови од нејзината територија, Трамп бара голем дел од нејзиното минерално богатство по најниска цена. „Договорот“ наликува на форма на изнуда што Трамп еднаш претходно ја испроба на Зеленски - флуктуирачка воена помош како поттик за тој да објави истрага за Џо Бајден, што доведе до првиот импичмент на Трамп.

Сепак, Белата куќа вели дека Зеленски нема друг избор освен да го потпише договорот за враќање на средствата на американските даночни обврзници за спасот на Киев - иако тој не содржи гаранции дека Вашингтон ќе продолжи да испраќа помош во иднина.

„Претседателот Трамп е очигледно многу фрустриран во моментов од претседателот Зеленски“, изјави вчера советникот за национална безбедност на Белата куќа, Мајк Волц. „Фактот што тој не дојде на маса, што не беше подготвен да ја искористи оваа можност што му ја понудивме – но мислам дека на крајот ќе дојде до таа точка, и се надевам дека многу брзо“.

Вџашувачки пресврт на САД

Судирот околу договорот за ретки минерали доаѓа во време на сериозно влошување на односите на САД со Зеленски, поттикнато од тоа што Трам ја усвои руската пропаганда за војната, вклучително и лажните обвиненија дека украинскиот лидер го започнал конфликтот и дека тој е диктатор. Автократ во оваа ситуација е Путин, кој ја води Русија 25 години, ги затвора своите противници, го уништи слободниот печат и одржа лажни избори. И тој ја започна војната.

Вџашувачкиот пресврт на САД за војната се продлабочи вчера кога администрацијата на Трамп се пазареше со членките на Г7 за заедничката изјава по повод третата годишнина од инвазијата, при што американските дипломати се спротивставија на спомнувањето на „руската агресија“ во документот. Официјални лица изјавија за Си-Ен-Ен дека другите членки на Г7 се плашат да и дадат уште една победа на Русија, откако САД застанаа на страната на Путин околу некои од неговите барања за евентуален мир пред разговорите оваа недела во Саудиска Арабија.

Додека Трамп вели дека е убеден дека Путин сака да ја запре војната и е сериозен да зборува за мир, американските и сојузничките разузнавачки агенции се помалку наклонети. Тројца извори запознаени со западното разузнавање им рекоа на Кејти Бо Лилис и Наташа Бертранд од Си-Ен-Ен дека Путин останува фиксиран или да ја припои Украина кон Русија или да креира мала, слаба држава која ќе зависи од Москва. - Ако сакате да постигнете прекин на огнот, тогаш прекинот на огнот е само време Путин да се одмори, да се вооружи и да се врати и да го добие остатокот од она што го сака, рече еден од изворите. - Не видовме никакви индикации дека неговите амбиции се промениле.

Настаните од последните неколку дена, поради кои Украинците се чувствуваат предадени, сојузниците на САД вознемирени, па дури и некои републикански сенатори огорчени, ја обновија дебатата за мотивите на Трамп и како тие ќе влијаат на шансите за фер мировен договор.

Дали претседателот е воден од личниот анимозитет кон Зеленски? Или презир кон помалата нација која има потреба, додека тој се обидува да ја преориентира надворешната политика на САД за да промовира систем на сфери на влијание контролиран на самитите на суперсилите од моќници како него, Путин и кинескиот претседател Си Џинпинг?

Или Трамп, како што често правеше претходно, избира тврдоглава позиција едноставно за да си создаде простор за преговори? Дали неговото усвојување на многу точки за разговор на Путин и силно потпирање на Зеленски може да биде дизајнирано да го намами рускиот претседател на маса за тешка преговарачка сесија? Секако, добриот однос на Трамп со Путин може да го постави, повеќе од кој било друг западен лидер, да влијае на однесувањето на Русија и потенцијално да извлече отстапки.

Одржлив мир кој ѝ дозволува на Украина да продолжи да постои како независна, суверена држава; да избегнува да го награди експанзионизмот на Путин; и спаси милиони животи би било огромно наследство за Трамп. Сегашната војна на зборови меѓу Вашингтон и Киев не исклучува евентуални и сериозни преговори - и наскоро ќе биде заборавена ако може да се постигне мир. Сепак, Трамп допрва треба да покаже докази дека подготвува паметен план со кој ќе укаже на блефот на Кремљ. Грубите зборови на Трамп често предизвикуваат претерано реагирање на неговите критичари, но зборовите се важни во овој случај - бидејќи претседателот ги прикрива основните факти за тоа што ја предизвика војната, што е фундаментална маана кај лидерот кој се позиционира да води мировни преговори.

Трамп кој повторува како папагал многу позиции на Путин, исто така, ја обнови дебатата за неговата фасцинација со рускиот лидер, поради која, во неговиот прв мандат, тој јавно ги отфрли проценките на неговите сопствени разузнавачки агенции дека Русија се мешала во изборите во 2016 година.

Последното додворување на Трамп кон Путин предизвика суров јавен и емотивен прекор од клучниот републикански сенатор кој се соочува со реизбор во 2026 година.Том Тилис од Северна Каролина рече дека се согласува со повеќето инстинкти на претседателот за националната безбедност, но додаде: Оној кој верува дека има простор и за Владимир Путин и за иднината на стабилен свет, подобро да оди во Украина, подобро да оди во Европа. Тилис продолжи за Путин: „Подобро да инвестираат време за да сфатат дека овој човек е рак и најголемата закана за демократијата во мојот живот. И тоа ќе биде рак кој се шири во Јужното Кинеско Море, во Тајван и ќе метастазира низ целиот свет“.

Зошто Зеленски не можеше да го прифати „договорот“

Предложениот договор за минерали покренува прашања не само за неговите услови, туку и за разбирањето на Белата куќа за политичката динамика во Украина.

Нема шанси Зеленски или кој било друг украински претседател да го прифати „договорот“ за предавање на голем дел од геолошкото наследство на неговата земја и клучот за нејзината идна економска одржливост. Ако го прифатеше, неговиот рејтинг веројатно ќе падне близу до нивото од 4 отсто за кое Трамп лажно тврди дека веќе е, и бара Зеленски да одржи избори, кои беа одложени поради воената состојба поради руските напади. Разбирањето на политичката ситуација на Зеленски е клучно, бидејќи секој можен мир ќе биде горчливо апче што украинскиот лидер ќе мора да ја убеди својата земја да го проголта, со оглед на тоа што речиси сигурно ќе го потврди руското задржување на окупираната територија.

Зеленски на Минхенската безбедносна конференција минатиот викенд рече дека не дозволил на еден од неговите министри да го потпише првиот нацрт на договорот за минерали со САД. „Договорот не е направен да не заштити нас или нашите интереси“, им рече тој на новинарите, истакнувајќи дека не гледа како нацртот обезбедува безбедносни гаранции за Украина.

Но, сè уште е можно првиот обид на САД за договор да обезбеди рамка за иден договор. Зеленски, на пример, не отфрли договор. Но, тој се обидува да ги искористи ресурсите на неговата земја за да ги добие безбедносните гаранции што и се потребни на Украина за опстанок по секој мировен договор.

Оригиналниот договор за ретки земјени минерали се фокусираше на компензација на САД за мината помош за Киев и ги прецизираше природните ресурси што ќе бидат дел од договорот на повеќе од десетина страници, изјавија за Си-Ен-Ен два извори запознаени со документот. Зеленски во средата рече дека договорот барал САД да поседуваат или да добиваат приходи од 50 отсто од Украина за ископување ретки минерали и други сектори за природни ресурси. Изворите рекоа дека документот вели дека бара компензација не за идната американска помош за Украина, туку за претходната помош.

Говорејќи вчера  на Фокс њуз, Валц рече дека е време Украина да престане да зборува лошо за Трамп поради сето добро што тој и САД го направиле за земјата. - Тоа е неприфатливо. Тие треба да го намалат тонот и внимателно да погледнат и да го потпишат тој договор, рече тој.

Додека јазикот на Украина беше зачинет во последниве денови - Зеленски го обвини американскиот претседател дека живее во „дезинформациски меур“ на Русија - поголемиот дел од засилената реторика ги следеше лажните тврдења и обвинувања на самиот Трамп.

Во САД и Европа, бесот предизвикан од свртувањето на Трамп против Украина е политичко прашање. Но, за Украинците тоа е прашање на живот и смрт.

„Украинците се чувствуваат како да се единствените возрасни лица што останале во собата“, изјави Саша Довжик, директор на Институтот за документација и размена, за Пола Њутн на CNN International. „Она што моментално го имаме во вестите е бес од некој што го сметавме за светски лидер, а Украинците во основа се оставени да се соочат со деконструкцијата на светскиот поредок“.

Таа додаде: „Ние не сме нови во оваа борба; единственото дополнување е тоа што во моментов се соочуваме со агресија и дезинформации од друга страна - тоа е страната на нашиот голем сојузник Соединетите Американски Држави“. ссм/

фото: архива