Shkup, 10 shkurt 2025 (MIA) - Inteligjenca artificiale nuk është diçka e largët, por realiteti ynë. Vendi ka bërë shumë pak në këtë temë. Ndryshe nga fqinjët tanë, vendi ynë ende nuk ka as rregullore, as legjislacion dhe as standarde etike për inteligjencën artificiale. Këto janë disa nga konkluzionet që u shprehën në diskutimin e sotëm “Transformimi Digjital dhe Inteligjenca Artificiale – Sfidat dhe Mundësitë”, organizuar nga Fondacioni Konrad Adenauer.

Ministri i Transformimit Digjital, Stefan Andonovski, theksoi se ekziston rrezik real i përdorimit të pakontrolluar të inteligjencës artificiale pa legjislacionin e duhur, që mund të çojë në pasoja të rënda duke përfshirë humbjen e vendeve të punës, paragjykimet apo praktikat diskriminuese.

“Me keqardhje mund të them se në periudhën e kaluar është bërë shumë pak për këtë temë. Pavarësisht formimit të një grupi pune për Strategjinë Kombëtare të Inteligjencës Artificiale në vitin 2021, deri më tani është mbajtur vetëm një takim. Kjo është shqetësuese dhe tregon nevojën për dinamizimin urgjent të këtyre proceseve. Ndryshe nga fqinjët tanë, vendi ynë ende nuk ka as rregullore, as legjislacion dhe as standarde etike për inteligjencën artificiale. Ekziston një rrezik real i përdorimit të pakontrolluar të inteligjencës artificiale pa rregullimin e duhur, i cili mund të çojë në pasoja të rënda duke përfshirë humbjen e vendeve të punës, paragjykimet ose praktikat diskriminuese. Megjithatë, kjo situatë nuk duhet parë si shkak për dekurajim, por si thirrje për veprim”, tha ai.

Siç theksoi ministri, të gjitha aktivitetet e deritanishme të ekspertëve vendas dhe ndërkombëtarë tregojnë se sistemi ligjor që do të normatizojë inteligjencën artificiale në të ardhmen duhet të jetë pjesë e mekanizmit ligjor global që normativizon teknologjitë digjitale në përgjithësi dhe duhet të përfshijë një grup koherent rregullash detyruese dhe jo detyruese që do të rregullojnë përdorimin moral dhe etik të përdorimit të përditshëm të inteligjencës artificiale në fusha të ndryshme të jetës dhe punës së njerëzve.

“Marrëdhënia e ndërsjellë ndërmjet ligjit, etikës, politikës dhe inteligjencës artificiale nuk është një rrugë njëkahëshe, domethënë që  jo vetëm ligji apo sistemi ndikon në inteligjencën artificiale, por inteligjenca artificiale gjithashtu ndikon edhe në shoqëri në mënyra të ndryshme. Në shumë aspekte, inteligjenca artificiale mund të ndikojë në zbatimin e ligjit në një mënyrë të ndryshme për më mirë, por edhe për keq. Inteligjenca artificiale tashmë ka një ndikim të drejtpërdrejtë në ekonomi, politikë, arsim, kulturë, madje edhe demokraci dhe të drejtat e njeriut. Ne vetëm mund të hamendësojmë se çfarë ndikimi do të ketë inteligjenca artificiale në jetën tonë në të ardhmen. Zhvillimi dhe hyrja e tij në jetën tuaj të përditshme hap sot një sërë pyetjesh të reja – nga çështja e subjektivitetit ligjor dhe autorësisë deri te përgjegjësia e robotëve me inteligjencë artificiale, çështja e kërcënimit ndaj të drejtave të njeriut dhe demokracisë nga sistemet e inteligjencës artificiale. Numri apo diapazoni i të drejtave të njeriut që preken nga zhvillimi dhe aplikimi i inteligjencës artificiale po rritet dita-ditës. Është e nevojshme që ligji t'i përgjigjet kësaj sfide dhe të mbrojë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut. Miratimi i rregullave të reja dhe ndryshimeve në ato ekzistuese duhet të krijojë një sistem ligjor që do të na mbrojë me sukses nga vlerat më të larta të udhëhequra nga ideja e drejtësisë, moralit dhe etikës. Ai sistem juridik në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar duhet të përbëhet nga norma juridike që janë të harmonizuara reciprokisht dhe për të cilat është rënë dakord më parë në shoqëri. Këshilli i Evropës dhe Bashkimi Evropian në vitet e fundit kanë miratuar një sërë dokumentesh në lidhje me aspekte të caktuara të rregullimit ligjor të inteligjencës artificiale, duke përfshirë aspektet e mbrojtjes së të drejtave të njeriut”, tha Andonovski.

Drejtori i Shoqatës të Gazetarëve, Dragan Sekulovski, theksoi se përmes inteligjencës artificiale, perms aplikacione të posaçme, i bëjnë më të aksesueshme informacionet në internet, për qytetarë të caktuar që kanë vështirësi në të kuptuar, nëse bëhet fjalë për dëmtim të shikimit apo dëgjimit.

“Si ndërmjetës për qytetarët nga këndvështrimi i profesionit të gazetarit, inteligjenca artificiale ka disa avantazhe, dhe ato janë përparësitë, me orët e kufizuara, që ne si qytetarë i kemi në ditë, ndonjëherë duke kuptuar se informacioni mund të jetë i dobishëm. Nëse flasim për dilema etike, ka një tablo të errët, domethënë një pamje jo aq pozitive, dhe ajo është se përdorimi i tepruar i kësaj lloj platforme dhe varësia ndaj saj, që padyshim krijon njëfarë varësie, pakëson mendimin kritik, humbet kontekstin dhe të gjitha këto aplikacione funksionojnë në lidhje me rrjetet sociale. Këto platforma nuk ofrojnë gjithmonë të njëjtat të dhëna në varësi të vendit ku kërkoni. Këto mjete ndonjëherë mund të mashtrojnë opinionin, duke krijuar një rrezik të caktuar”, tha Sokulovski.

Daniel Braun, përfaqësues zyrtar i Fondacionit Konrad Adenauer, theksoi se tema është shumë e gjerë, duke marrë parasysh atë që shohim në media dhe çfarë mund të lexojmë në media çdo ditë, e cila herë perceptohet si kërcënim e herë si mundësi.

“Kishte një histori në Gjermani që inteligjenca artificiale do të zëvendësonte mijëra vende pune ku njerëzit nuk do të nevojiteshin. Por nga ana tjetër shohin mundësi edhe për të kryer më mirë detyrat në administratën shtetërore. Është një mundësi dhe një sfidë në të njëjtën kohë. Jemi ende në një proces që nuk mund të na japë një përgjigje përfundimtare për të gjitha pyetjet se çfarë mund të bëjmë me këtë teknologji, por është shumë e rëndësishme të diskutojmë sfidat e këtyre proceseve”, tha Braun.

Foto: MIA/Printskrin nga video