5 Јануари 2023

Данас, Белград

На глобално ниво, над една третина (35%) од микропластиката во океаните доаѓа од едно малку изненадувачко место – нашите машини за перење. Затоа, синтетичкиот текстил се смета за најголем познат извор на микропластични компоненти кои ги загадуваат светските океани.

При секое перење на алиштата во машина за перење, под влијание на топла вода, превртување и триење на облеката, одвојувањето на текстилните конци создава до 12 милиони микровлакна.

Технолошките и техничките решенија кои можат да заробат и до 98 проценти микропластика од нашите валкани алишта се имплементирани во специјални станици за преработка на отпадни води, но конвенционалните фабрики кои се користат во повеќето случаи ја немаат потребната опрема. Затоа, незанемарливи количини на загадување од микропластика го продолжуваат својот пат до почвата, па дури и до океаните. Така, годишно меѓу 200 и 500 илјади тони микропластика од текстил завршуваат во чувствителната океанска средина, чие штетно влијание врз живиот свет сè уште не е доволно истражено.

Затоа еве шест едноставни начини како можете да го намалите количеството микровлакна што доаѓа од вашата машина за перење, а со тоа и негативното влијание врз океаните, пишува Јелена Козбашиќ за порталот Клима 101.

1. Купувајте облека и домашен текстил од природни, нетретирани материјали

Материјалите од памук, волна, свила и целулозни влакна, како што е бамбусот, во природата се распаѓаат многу побрзо во споредба со синтетичките. Но, процесот на биоразградување на микровлакна направени од овие материјали се забавува во случај на присуство на вештачки бои и хемикалии на нив – дополнително, овие супстанции можат да имаат штетно влијание врз живиот свет во водата.

Затоа, ако можете, една од подобрите потрошувачки одлуки што можете да ги донесете за океаните е да купите облека и домашен текстил направен од природни, нетретирани материјали.

Обрнете внимание и на текстурата на текстилот: густо ткаен материјал кој е мазен и рамен на допир произведува помалку микрофибер за време на перењето отколку мекиот. Најлош избор е облеката од синтетички материјал како ќебе за покривање, кој најчесто се користи за шиење дуксери, па дамките треба рачно да се вадат од извалканото место, а поретко да се перат во машина за перење.

Се проценува дека 62 проценти од текстилот што се произведува годишно е синтетички. На пазарот доминира познатиот полиестер. Тоа е всушност одреден вид пластика, која главно се произведува од нафта, најмногу во кинеските фабрики кои согоруваат огромни количини јаглен. Една неодамнешна студија покажа дека пластиката, поради фосилните горива што се користат за време на производството и за добивање енергија, е многу поголем виновник за климатските промени отколку што се веруваше – така што избегнувањето синтетички материјали е корисно за планетата во многу поширок контекст отколку намалувањето на микропластиката од машините за перење.

2. Посетувајте продавници кои продаваат користена облека

Купувањето во продавници за користена облека (second hand) е алатка за повеќекратна употреба за зачувување на нашата планета и забележа неверојатен раст во последниве години – a дали знаевте дека со избирање на текстил од продавници за користена облека исто така можете да придонесете и за намалување на загадувањето на океаните со микропластика?

Многу студии сугерираат дека ослободувањето на микровлакна е особено високо за време на првите неколку перења. Текстилот што некој веќе го користел веројатно веќе ја преживеал оваа најкритична фаза за океаните. А покрај тоа, во продавниците за користена облека ќе најдете парчиња од гореспоменатите природни (ако имате среќа, па и нетретирани) материјали за малку пари, што е дополнителен плус.

Во ерата на брзата мода, поголемиот дел од населението западна во маѓепсан круг купи-фрли-купи-фрли. Ако во него ја избегнеме ставката која се однесува на фрлање и ја носиме нашата облека долги години – а нашиот гардеробер го освежуваме во продавниците за половна стока, на пазари или преку размена со пријателите – ќе има помалку микропластика во океаните, како и помалку отпад генерално.

3. Внимавајте на начинот на перење

Заклучокот дека помалку микровлакна се ослободуваат за време на пократки циклуси во машината за перење е донекаде интуитивен – но исто така е и научно потврден. Бидејќи топлината го ослабува ткаењето и го зголемува ризикот од кинење на конецот, перењето текстил во ладна вода исто така помага. Истражувањето на научниците од Обединетото Кралство покажа дека до 30 проценти помалку микропластика се произведуваат за време на 30-минутен циклус на 15°C во споредба со 85-минутното перење на 40°C.

Подесувањето на машината за перење на помал број вртежи, исто така, може да биде ефикасно решение бидејќи има помалку абење на текстилот.

Употребата на омекнувачи резултира со помалку опаѓање на ткаенината, како и употребата на течни детергенти за разлика од прашоци кои ги оштетуваат материјалите.

4. Наполнете ја машината за перење

Колку помалку текстил ставате во машината за перење, толку е поголема количината на вода во однос на материјалот, што доведува до зголемен проток на детергент низ предивото, а со тоа и оштетување. Секако, тоа не значи дека треба да ставите 10 килограми текстил во машина за перење со капацитет од шест килограми, бидејќи на тој начин ќе создадете ризик таа да се оштети, но и дека значително помалку ќе ја исчисти облеката.

Во оваа насока, исто така, се препорачува да се избегнуваат програми за миење деликатни материјали како алишта и џемпери – токму поради поголемата количина вода што се троши се ослободуваат до 800 илјади микровлакна повеќе отколку за време на стандардните циклуси.

5. Поретко перете текстил

Ова е веројатно наједноставниот совет кој не бара многу дополнително објаснување, а носи и други придобивки – заштеда на ресурси, намалување на емисијата на јаглерод диоксид и продолжување на животниот век на ткаенините. Поради сето ова … Не перете ги алиштата по само едно носење, освен ако е апсолутно неопходно, особено ако се направени од поцврсти, потрајни материјали.

6. Вградете филтри

Филтрите за микровлакна многу помагаат – канадски научен тим открил дека со вградување на филтер, кој има тенка челична мрежа за фаќање на конци, во машината за перење, количината на микровлакна што се ослободува за време на еден циклус на перење се намалува до 87 проценти.

Првата земја која донесе одлука за задолжителен филтер за микровлакна во сите машини за перење беше Франција – правилото ќе стапи во сила од јануари 2025 година.

Малку поприфатлива опција е торба во која може да се пере синтетика. Во нејзиниот агол се собира микропластика, која корисникот потоа ја фрла на поодговорно место од океанот, каде рибата би се хранела со неа. Топката за собирање микровлакна функционира на сличен принцип. јт/